سرمایه‌گذاران همواره در بازارهای نوظهور و پیشرو در جست‌وجوی یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری هستند. ماه ژوئن برای ایران و عربستان ماه سرنوشت‌سازی خواهد بود؛ زیرا 15 ژوئن روز گشایش بورس عربستان روی خارجیان و 30 ژوئن برای ایران روز توافق نهایی احتمالی باگروه 1+5 است. هردو اتفاق توسط مدیران پرتفولیو و تحلیلگران به دقت زیر نظر گرفته شده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد موانعی برای سرمایه‌گذاری در هردو کشور وجود دارد و درعین حال دوکشور دارای فرصت‌های جذابی هستند، اما بسیاری از تحلیلگران شرایط ایران را برتر از عربستان ارزیابی می‌کنند.
به نظر می‌رسد که ماه ژوئن برای ایران و عربستان ماه سرنوشت‌سازی خواهد بود. 15 ژوئن روز گشایش بورس عربستان برای سرمایه‌گذاران خارجی و 30 ژوئن برای ایران روز اعلام احتمالی توافق نهایی گروه 1+5 با ایران است. سرمایه‌گذاران بازارهای نوظهور و پیشرو در جست‌وجوی یافتن فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری هستند و در ماه ژوئن، غرب نگاه ویژه‌ای به خاورمیانه خواهد داشت. در گزارش «پراویت ولث»، مدیر ارشد سرمایه‌گذاری بانک نیویورک ملون با بررسی بازارهای ایران و عربستان، شانس ایران در فرصت‌های سرمایه‌گذاری را بیش از عربستان می‌داند.
رقابت ایران و عربستان در جذب سرمایه‌گذاری
در سال‌های اخیر، بازارهای نوظهور، سرمایه‌گذاران مشتاق زیادی را به خود ندیده است؛ اما برخی تحلیلگران از شیفت سرمایه‌ها به سمت کشور‌های خاورمیانه خبر می‌دهند که می‌تواند این بخش را دوباره احیا کند. ایران و عربستان از جمله کشورهایی هستند که توسط مدیران پرتفولیو و تحلیلگران به دقت زیر نظر گرفته شده‌اند. آنان در جست‌وجوی یافتن جایگاهی در روند رو به رشد اقتصاد ایران در مراحل اولیه آن هستند.
لئو گروهسکی مدیر ارشد سرمایه‌گذاری بانک نیویورک ملون می‌گوید: «اکنون در خاورمیانه، مذاکرات جذابی درخصوص ایران در جریان است و اگر توافق هسته‌ای حاصل شود، ایران به تجارت نفتی و جامعه بین‌الملل وارد می‌شود. ایران می‌تواند در آینده وزنه سنگینی باشد. حل مساله هسته‌ای، یکی از تغییرات در چشم‌اندازی است که تحلیلگران معتقدند که می‌تواند سبب شیفت آینده سرمایه‌گذاری به خاورمیانه شود و فرصت‌های بسیاری برای سرمایه‌گذاران به‌وجود آورد.
تحول دیگر در تاریخ 15 ژوئن است که افتتاح بورس عربستان برای افراد غیرساکن این کشور را نوید می‌دهد. انتظار می‌رود که این برنامه باعث افزایش رشد اقتصادی در عربستان سعودی و کشور‌های همسایه شود. در لندن برای مثال، اولیور بل مدیر پرتفولیو تیم بازار پیشرو خاورمیانه، برای بازار عربستان سعودی خیز برداشته است، بل اقتصاد ایران را متنوع تر از عربستان می‌داند و معتقد است ایران کمتر به نفت وابستگی دارد. گروه تحت مدیریت وی به اهمیت مساله نفت اشاره دارد و اهمیت نفت ایران را مانند اهمیت نفت کانادا می‌داند. برخلاف بسیاری از اقتصادهای نوظهور، ایران در بدهی‌های دولتی غرق نشده است. مخارج دولتی‌به میزان 15 درصد تولید ناخالص داخلی در ایران است که دولت ایران با اصلاح ساختار می‌تواند توجه کسب‌و‌کارهای خارجی را به کشور منعطف کند.
البته همه اینها تنها حدس و گمان است و همان‌طور که بسیاری از تحلیلگران معتقدند ایران و عربستان برای جذب سرمایه‌گذاری راه بسیار دارند.گروهسکی در این خصوص گفت: «سرمایه‌گذارانی که به دنبال فرصت‌های حاصل از ریسک هستند، این دو کشور را مد نظر قرار می‌دهند.» وی افزود: «برای سرمایه‌گذارانی که درصدد سبقت گرفتن از این روند یا مایل به ارتباط با این دو کشور هستند، این امکان وجود دارد که در زمان کوتاه تر در شرکت‌های خاورمیانه و الگوهایی مانند ترکیه و امارات سرمایه‌گذاری کنند.این کشور‌ها از اقتصاد بهبود یافته ایران سود خواهند برد.»
وی در ادامه افزود: «ارزیابی شرکت‌های بالقوه بسیار حیاتی است؛ اما بسیاری از فرصت‌های اساسی طی چند سال آتی ظاهر می‌شود. قسمت عمده سرمایه‌ها به سمت سرمایه‌گذاری بلند مدت می‌رود. ما به دنبال تجارت نیستیم، بلکه در جست‌وجوی سرمایه‌گذاری هستیم.»بل درخصوص بازار ایران گفت: «بازار ایران به‌خاطر نقد شوندگی‌اش و وسیع بودن و جمعیت تحصیلکرده آن بسیار جذاب است و نیمی از بازار نیروی کار در ایران را زنان تشکیل می‌دهند.او از دولت اصلاح‌طلب فعلی تمجید کرد و ایران را به لحاظ ساختار جمعیتی با ترکیه مقایسه کرد. ایران کشوری با 80 میلیون نفر جمعیت و تولید ناخالص داخلی 419 میلیارد دلار و اندازه بازاری برابر با 170 میلیارد دلار است. وی در ادامه به این نکته اشاره کرد که ایران بزرگ‌ترین ذخایر گازی را دارد و به لحاظ ذخایر نفت و گاز سومین کشور دنیا است.»
تیم بل به شدت تحت تاثیر بازار سهام عربستان سعودی قرار دارد که این بازار سرمایه‌ای برابر با 445 میلیارد دلار دارد و روزانه تا سقف 4 میلیارد دلار در آن مبادله سهام صورت می‌گیرد. فعالیت‌های سوآپ هم بیش از 80 درصد سرمایه شرکت‌های عربستان سعودی را پوشش می‌دهند. بل تصریح کرد: «عربستان سعودی تمامی سر خط‌های خبری را پس از آن به خود اختصاص داد که هفته گذشته تاریخ بازگشایی بازار و انتشار مقررات نهایی را اعلام کرد.» عربستان سعودی همچنین سرمایه‌گذاران را به واسطه متقاعد کردن اعضای اوپک برای تثبیت سطح تولید و انتقال قدرت نرم به ملک سلمان پس از مرگ ملک عبدالله خشنود ساخت. در این کشور 168 شر کت ثبت شده وجود دارد که در 15 صنعت مختلف مانند پتروشیمی، بانک، مخابرات، بیمارستان، مراکز آموزشی و خدمات مسافرتی فعالیت می‌کنند.
بل گفت: «راه بسیاری در پیش است اما بحث درباره اینکه عربستان سعودی ابتدا در بازار پیشرو قرار بگیرد یا مستقیما به بازار نو ظهور بپیوندد هم اکنون آغاز شده است. عربستان نیز مانند ایران جمعیتی جوان دارد که نیمی از آنان زیر 20 سال سن دارند و سفر‌های مداوم سرمایه‌گذاران به عربستان تاییدی بر سرعت تغییرات در چشم‌انداز اقتصادی عربستان است، تغییراتی مثل ساخت دانشگاه‌ها و مناطق مالی، فرودگاهای جدید و برج‌های بزرگ جهان.»
سرمایه‌گذاری در بورس ایران و عربستان
درهای بورس عربستان روی شهروندان غیرسعودی از ماه ژوئن باز می‌شود. اما شرایط سرمایه‌گذاری با دشواری‌هایی همراه است. حداقل دارایی تحت مدیریت یک شرکت خارجی باید 5 میلیارد دلار باشد تا این شرکت بتواند وارد بازار سهام 590 میلیاردی این کشور که «تداول» نام دارد، بشود. این قانون، طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران کوچک و مشتاق به سرمایه‌گذاری را از گردونه خارج می‌کند. همچنین بیش از 49 درصد از سهام یک شرکت نمی‌تواند در اختیار خارجی‌ها قرار بگیرد و یک سرمایه‌گذار نمی‌تواند بیش از 5 درصد از یک شرکت را در اختیار داشته باشد. کل سرمایه‌گذاری خارجی هم نمی‌تواند بیش از 10 درصد ارزش کل بازار باشد. بورس این کشور فرصت‌های مناسب و قابل پیش بینی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد، زیرا برخی شرکت‌های بورس این کشور رشد سریعی در منطقه دارند و بنابراین سرمایه‌گذاران کوچک‌تر امیدوارند قوانین راه را برای آنها نیز باز کند.در ایران طبق آيين نامه سرمايه گذاري خارجي در بورس‌ها و بازارهاي خارج از بورس مورخ فروردین 1389 در ماده 7 ابتدا شخص خارجي چنین تعریف می‌شود: شخص حقيقي كه تابعيت ايران را نداشته باشد یا هر شخص حقوقي كه در كشوري غير از ايران به ثبت رسيده باشد و سپس محدوديت تملك سهام توسط سرمايه‌گذاران خارجي در هر بورس يا بازار خارج از بورس، این چنین بیان می‌شود:
تعداد سهام در مالكيت مجموع سرمايه‌گذاران خارجي نبايد از 20 درصد مجموع تعداد سهام شركت‌هاي پذيرفته‌شده در بورس يا بازار خارج از بورس بيشتر باشد همچنین تعداد سهام در مالكيت هر سرمايه‌گذار خارجي در هر شركت پذيرفته شده در بورس يا بازار خارج از بورس نمي‌تواند از 10 درصد تعداد سهام آن شركت بيشتر باشد. به عبارت ساده تر حداکثر 20 درصد کل بازار و سهم 10 درصد یک شرکت می‌تواند در تملک خارجیان قرار بگیرد.
نقشه بازارهای پیشرو در کشور‌های مختلف
صندوق بازارهای پیشرو سامرست در سال 2013 آغاز به کار کرد و تا آخرماه آوریل امسال 14 میلیون دلار دارایی دارد. این موسسه به دنبال یافتن بازارهای نوظهور در کشور‌های مختلف است و در این راستا کشور‌های مختلفی را بررسی کرده است.
بیرچ ریناردسون، مدیر موسسه سرمایه‌گذاری سامرست در مورد سرمایه‌گذاری در نیجریه می‌گوید: «ما در این کشور در حال تلاش برای جذب مصرف‌کننده هستیم و این موسسه معتقد است که ارزش واحد پول نیجریه در حال کاهش است که برای بهبود آن راه بسیاری مانده است. مصرف کنندگان و تولیدکنندگان نیجری تکیه بسیاری به واردات دارند.»مصر هم کشوری است که به دنبال جذب سرمایه‌گذار و رشد اقتصادی است. سامرست درباره اقتصاد مصر گفت: «این کشور بعد از 6 سال که با رشدی کمتر از بهینه روبه‌رو بوده است، اکنون به دنبال جذب سرمایه‌گذاری خارجی است و چنین به نظر می‌رسد که اصلاح مکانیزم نرخ ارز در این کشور به خوبی صورت گرفته است.» وی در ادامه افزود: «مصر جمعیت جوان، تحصیلکرده و نیروی کار ارزانی دارد و یک چهارم مردم مصر به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با صنعت توریسم در ارتباط هستند.»بیرچ ریناردسون معتقد است که پاکستان شباهت‌هایی با مصر دارد و آینده خوبی را برای این کشور متصور شده است. وی در ادامه به این نکته اشاره می‌کند که پاکستان در سال‌های اخیر در بازارهای پیشرو عملکرد موفقی داشته است. علاوه بر این،اقتصاد این کشور با تلاطم‌هایی از جمله کاهش واردات نفت، کاهش تورم و ثبات بیشتر نرخ ارز، مواجه بوده است.آینده سرمایه‌گذاری در بنگلادش هم به دلیل مسائل سیاسی ابری خواهد بود. اما با این حال در بخش مخابرات این کشور، بیرچ‌ریناردسون فرصت‌های بسیاری را برای سرمایه‌گذاری می‌بیند. 45درصد از مردم بنگلادش از تلفن همراه استفاده می‌کنند انتظار می‌رود که این میزان دو برابر شود که در بازارهای نوظهور و پیشرو بی‌سابقه است.