تاجگردون: قبل از طرح الگوی پیشرفت برنامه‌ها را بر مبنای الگو می‌نوشتیم!/ فولادگر: این لایحه برنامه نیست تا پیوست الگو داشته باشد/ توکلی: مجلس و دولت باید به الگو اعتقاد داشته باشند

در گفتگوی ویژه خبری 16 مرداد شبکه دو، با حضور کارشناسان خبره برنامه و بودجه کشور مسئله «انطباق لایحه برنامه ششم با مفاهیم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» بررسی شد.

به گزارش تسنیم، در فصل تدوین برنامه ششم کشور یکی از مهمترین سؤالات درباره لایحه برنامه ششم «میزان انطباق این لایحه با مفاهیم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» است. شب گذشته گفتگوی ویژه خبری شبکه دو، با حضور غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس دهم و همراهی تلفنی آقایان احمد توکلی، نماینده سابق مجلس، حجت‌الاسلام بحرینی، نماینده مشهد و حمیدرضا فولادگر، نماینده اصفهان به بررسی انطباق لایحه برنامه ششم با مفاهیم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پرداخت. متن کامل گزارش این برنامه منتشر می‌شود.

** تاجگردون: نگاه عمده‌ مجلس و دولت «اقتصاد مقاومتی» است؛ نه الگو

در ابتدا غلامرضا تاجگردون در پاسخ به این پرسش که «منطقِ برنامه ششم را تا چه حد با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت منطبق می‌بینید؟» گفت: الگوی پیشرفت در برنامه پنجم ــ به‌عنوان محور کلیدیِ برنامه ــ آغاز شد و الآن برای برنامه به منزله روح برای بدن است.

وی خاطرنشان کرد: واضح است که در برنامه ششم الگوی پیشرفت کنار گذاشته نمی‌شود و مجلس تمایل دارد که ما خط و ربط راهبردهای مورد نیاز الگوی پیشرفت را در این برنامه ببینیم؛ اما آنچه باید در برنامه ششم حاکم باشد، «اقتصاد مقاومتی» است.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه با تأکید بر اینکه «الگوی پیشرفت یک روح در برنامه است و ما باید در مستندات برنامه این روح را احساس کنیم» افزود: من فکر می‌کنم نگاه عمده‌ مجلس، نمایندگان و نظام اجرایی کشور این است که علاوه بر روح کلی الگوی پیشرفت، «اقتصاد مقاومتی» است.

** اصلاً سؤال شما درباره الگو منسوخ است / مجلس و سازمان برنامه از قبل از طرح مسئله الگو، یعنی از برنامه سوم به مسئله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت توجه داشته‌ است!

وی در پاسخ به این سؤال که «آیا شما برنامه ششم را بیشتر منطبق با برنامه‌های بانک جهانی یا مدلهای توسعه کشورهای دیگر می‌بینید یا الگو؟» گفت: به نظر بنده این موضوع در جمهوری اسلامی ایران منسوخ است؛ چون نوع نگاهِ نظام غرب و بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی پول، بر مبنای برنامه‌ توسعه نیست تا ما بگوییم که به نسخه‌ آنها عمل می‌کنیم.

تاجگردون بدون توجه به تقدم زمان تصویب برنامه سوم توسعه در سال 79 نسبت به زمان طرح الگو در سال 85 توسط رهبر انقلاب، تصریح کرد: بعد از برنامه سوم ما با رگه‌ای از بومی‌سازیِ تدوین برنامه در ایران مواجه هستیم و تقریباً تمامی فعالین اقتصادی، برنامه‌ریزان، نقادان و کسانی که در این کار دستی دارند روی روشهای بومی کار می‌کنند؛ چون روشهای غربی با ما تطبیق ندارند تا بخواهیم از آنها نسخه‌برداری کنیم.

وی ادامه داد: الگویِ مطرح توسط آنها بیشتر ناظر به موضوعات خاصی مانند هدفمندی انرژی بود؛ این موضوعات در کشور ما پیاده شده و اصلاً موضوعیت ندارد؛ اما رگه‌هایی از تطبیق علم اقتصاد و علم برنامه‌ریزی با مبانی دینیِ مورد نیاز جامعه‌ ما وجود دارد. برداشت من این است که ما خطِ این موضوع را از انتهای برنامه چهارم و پنجم به شکل کاملتر در تدوین برنامه داشته‌ایم.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه با اشاره به مسئولیتش در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در خلال تصویب برنامه چهارم توسعه توضیح داد: در برنامه چهارم گام اول، گام توسعه بود و پس از آن به دنبال عدالت بودیم؛ اما برخی از افراد این مسئله تقدم توسعه بر عدالت را قبول نداشتند؛ ولی بالاخره تدوین‌کنندگان و تصویب‌کنندگانِ برنامه این مسئله را قبول داشتند.

وی افزود: حتی در برنامه چهارم نوعِ نگاه برنامه‌ریزان، تصویب‌کنندگان و مجریان اینطور نبود که بخواهیم دیکته‌های غرب و بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی پول را مورد عمل قرار دهیم.

** فولادگر: این لایحه اصلاً برنامه نیست تا پیوست الگو داشته باشد

در ادامه حمیدرضا فولادگر، نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی به‌صورت تلفنی به اعلام نظر پرداخت.

وی با اشاره به تناقض زمانی برنامه چهارم توسعه با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خاطرنشان کرد: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در سالهای اخیر مطرح شده  و به 10 سال پیش مربوط می‌‌شود و نمی‌تواند مبنای برنامه سوم باشد.

فولادگر با اشاره به اینکه «افقی که برای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در نظر گرفته شده، یک افقِ 25 تا 50 ساله است» تصریح کرد: ما باید سند چشم‌انداز و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را مبنا قرار دهیم.

وی با بیان اینکه «آنچه دولت در حال حاضر به مجلس ارائه داده یک بسته و پکیجِ جامع نیست که لایحه‌ای با تمام پیوستها باشد» تصریح کرد: این برنامه به‌صورت منقطع و در دو مرحله اعلام شد؛ بخشی از آن، احکام دائمیِ برنامه‌های توسعه قبلی بود که در ماههای آخرِ سال گذشته در مجلس تصویب شد و الآن در حال رفع ایرادات شورای محترم نگهبان است. در یک مقطع نیز احکامِ مورد نیاز برنامه ششم از طرف دولت به مجلس ارائه شد و مورد انتقاد مجلس قرار گرفت و با توافقِ مجلس و دولت قرار شد پیوستهایی نیز ارائه شود و اسنادِ بالادستی برنامه نیز در اختیار مجلس قرار گیرد و این اسناد و پیوستها با همکاری کمیسیون تلفیق به برنامه ششم تبدیل شود. که در دوره مجلس نهم به صحن علنی نرسید.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس ادامه داد: دولت جدیداً چند ماده را به همان لایحه‌ احکام دائمی اضافه کرده و اصلاحاتی را اعمال کرده است. ضمن اینکه باز هم تحت عنوان برنامه ــ که با امضای آقای رئیس‌جمهور باشد ــ ارائه نشده، بلکه با امضای جناب آقای نوبخت ارائه شده است.

وی افزود: تصور ما این است که دولت کماکان بر همان دیدگاه قبلیِِ خود قرار دارد که برنامه براساس اختیارات رئیس‌جمهور باشد. بنابراین چیزی به‌عنوان لایحه جامع یا بسته جامعِ برنامه‌ای ارائه نشده، بلکه اسنادِ پشتیبانی وجود دارد که البته بخشی از این اسناد می‌تواند با الگوی اسلامی - ایرانی منطبق باشد؛ اما الآن این پیوستگی وجود ندارد و منضبط نیست.

** اختلاف دیدگاه بین دولت و مجلس / لایحه جدیدِ ارائه شده توسط دولت، لایحه برنامه است

در ادامه غلامرضا تاجگردون درخصوص اختلاف دیدگاه بین دولت و مجلس تصریح کرد: در حال حاضر یک اختلافِ نظر حقوقیِ جدی بین دولت و مجلس وجود دارد؛ نظر جناب آقای رئیس جمهور این است که «لازم نیست ما برنامه را به مجلس ارائه دهیم؛ بلکه احکام مورد نیاز اجرای برنامه را باید به مجلس بدهیم و به حکمِ قانون اساسی برنامه بر عهده رئیس‌جمهور است.»

وی خاطرنشان کرد: ما در مجلس این نظر را قبول نداریم و در مجلس اتفاق نظر وجود دارد که مجلس باید برنامه را تصویب کند.

وی افزود: لایحه‌ای که دولت در مجلسِ قبل ارائه کرده بود، لایحه احکام مورد نیاز اجرای برنامه بود و ما به همین استدلال می‌گفتیم که این لایحه را قبول نداریم؛ چون اصلاً فرایندِ تصویب برنامه با این لایحه تغییر می‌کرد.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه ادامه داد: بنده در همین مجلس نامه‌ای خدمت رئیس محترم مجلس ارسال کردم مبنی بر اینکه «جناب رئیس مجلس! اگر قرار است این لایحه، احکام مورد نیاز اجرای برنامه باشد، مانند احکام دائمی‌ای است که ما آن را تصویب کردیم؛ در این صورت دیگر نیازی به کمیسیون تلفیق نیست؛ شما آن را به کمیسیون بودجه بفرستید تا ما آن را بررسی کنیم.» رئیس مجلس در جواب نامه من نوشته بودند که در یک ماه گذشته مراوداتی بین رئیس مجلس، دولت و سازمان مدیریت اتفاق افتاد و به این نتیجه رسیدیم که باید برنامه داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه «اوراقی که به تازگی دولت به مجلس ارائه داده‌، برنامه است» گفت: در صفحه‌ اول لایحه جدید نوشته شده «لایحه برنامه ششم توسعه» ولی در گذشته نوشته شده بود «احکام مورد نیاز اجرای برنامه ششم.»

** توکلی: ما باید مدل‌سازی کرده و در مدلهای خود هویت دینی خودمان را در نظر بگیریم

در ادامه احمد توکلی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی مهمان تلفنی برنامه بود. وی با بیان این مقدمات که «هنوز برخی افراد در اینکه اقتصاد اسلامی داریم یا نداریم شک می‌کنند؛ همچنین همه در این مطلب که الگوهای اقتصادی باید با اقتضائاتِ متناسب هر محیط باشند توافق ندارند.» نتیجه گرفت: متأسفانه چون این دو ضعف وجود دارد به سمت الگوسازی نمی‌رویم؛ ضمن اینکه الگوسازی مسیری است که اگر بخواهیم به کمال برسد باید دولت و مجلس آن را باور داشته‌ باشند و اجرا کنند تا نقصهای آن برطرف شود.

مسئول شبکه مردم نهاد دیده‌بان عدالت و شفافیت با اشاره به اینکه «هر محیطی از نظر فرهنگی، نهادی، دینی و جهت‌گیریهای سیاسی اقتضائاتی دارد» تأکید کرد: اگر ما بخواهیم به الگوی اسلامی ایرانی عمل کنیم باید هم به عقاید دینی خودمان توجه داشته باشیم و به جهان‌بینی اسلامی و احکام اسلامی وفادار باشیم و هم اقتضائاتِ کشور و ملت ایران و فرهنگ دیرینه‌ آن را در نظر بگیریم.»

وی در ادامه در پاسخ به این سؤال که «آیا برنامه ششم بر اساس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تدوین شده یا خیر؟» اظهار بی‌اطلاعی کرد.

** بحرینی:‌ واقعاً نمی‌توان جواب قاطع داد

در ادامه حجت‌الاسلام محمدحسین حسین‌زاده بحرینی به‌صورت تلفنی به بیان دیدگاههایش در این زمینه پرداخت. وی در پاسخ به این سؤال که «آیا برنامه ششم با منطق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تصویب شده یا نه؟» گفت: واقعاً نمی‌توان به سؤالی که شما فرمودید جواب قاطع داد.

وی افزود: اگر گفته شود مسئولینِ محترمِ سازمان برنامه و بودجه و دولت محترم به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و منویات مقام معظم رهبری در این زمینه بی‌توجه بوده‌اند حتماً حرف دقیق و منصفانه‌ای نیست. الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تمام مختصات خود هنوز رونمایی نشده است؛ یعنی به‌صورت عینی هنوز در اختیار نیست، بلکه آنچه در اختیار است اهداف و آرمانهایی است که آنها را یا شخصِ مقام معظم رهبری فرموده‌اند یا در مراودات بین مجلس و دولت برجسته شده است.

بحرینی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال ما در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت حتماً در کنار رشد، عدالت را نیز می‌خواهیم. در ماده‌ یکم لایحه پیشنهادی دولت هم به رشد و هم به عدالت توجه شده است؛ نرخِ رشد 8 درصد را هدف‌گذاری کرده و در کنار آن ضرب جینی 34 درصد را نیز پیش‌بینی کرده است؛ یعنی عدالت و رشد را توأمان دیده است. در جاهای مختلف این لایحه ما آثاری از عدالت‌محوری را می‌بینیم و از این نظر من معتقدم که توجه به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ــ حداقل از حیث عدالت‌محور بودن ــ تا حدودی رعایت شده است.

وی با بیان اینکه «در جاهایی این مسئله نقض شده» به ذکر یک مثال عینی پرداخت. وی ادامه داد: ما در ماده 180 قانون برنامه پنجم برای مناطق محروم 3 درصد از درآمد حاصل از صادرات نفت و میعانات را پیش‌بینی کرده بودیم، ولی در برنامه ششم این مقدار به 2 درصد کاسته شد که البته بعداً مجلسِ نهم آن را به 3 درصد تبدیل کرد تا به مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته بیشتر پرداخته شود. ولی من متأسفم که در لایحه‌ی پیشنهادی فعلی دولت باز هم به 2 درصد بازگشته است. این شاهدی بر آن است که در بحث عدالت به این مسئله به‌خوبی توجه نشده است.