«راه بردگی»
نوشته: فریدریش فون هایک
مقدمه: میلتون فیریدمن
مترجم: فریدون تفضلی، حمید پاداش
ناشر: انتشارات نگاه معاصر
سال نشر: 1393
در 308 صفحه و قیمت 21000 تومان
معرفی کتاب:
«فردریش فون هایک مهم‌ترین اقتصاددان لیبرال قرن بیستم با نوشتن کتاب راه بردگی به شهرت جهانی رسید.
راه بندگی کتابی است که بین سال‌های ۱۹۴۰-۱۹۴۳ نوشته شده و در آن «نسبت به خطر استبداد ناشی از کنترل تصمیم‌گیری دولتی از طریق برنامه‌ریزی مرکزی» هشدار داده، و استدلال کرده که منع فردگرایی، لیبرالیسم کلاسیک و آزادی به طور غیر قابل اجتنابی منجر به ستم سوسیالیستی و فاشیستی و استبداد و بردگی افراد منجر می‌شود. او بر خلاف نظر اقتصاددانان بریتانیایی که فاشیسم را واکنشی سرمایه‌دارانه ضد سوسیالیسم می‌دانستند، آن دو را دارای ریشه مشترکی در برنامه‌ریزی اقتصادی مرکزی و قدرت دولت بر فرد می‌دانست.
این کتاب به شکل خلاصه این است که تلاش برای اداره و برنامه‌ریزی کل اقتصاد یک کشور به سبک سوسیالیست‌ها ناگزیر به توتالیتاریسم منتهی می‌شود و افراد جامعه را به سمتی می‌کشاند که در نهایت فرد باید به شکل برده دولت به زندگی ادامه دهد.
فردریش فون هایک از جمله اندیشمندان نامدار قرن ۲۰ است که در دوران جنگ جهانی دوم با نظرات خود فضای متفاوتی را به وجود آورد. اهمیت آزادی‌خواهی او آنجا بیشتر مشخص می‌شود که به یاد داشته باشیم، نظریات او زمانی مطرح شد که سوسیالیسم مشغول تاخت و تاز در اروپا بود و دولت‌های نازیسم هیتلری و فاشیسم موسولینی در ایتالیا محبوبیت زیادی داشتند.
او در این کتاب معیارهای آزادی و اهمیت آن را در حوزه زندگی فردی و زندگی جمعی بشر بررسی می‌کند که می‌تواند راهنمای مفیدی برای هر انسان آزادی‌خواه به حساب آید.
اندکی پس از آنکه کتاب «راه بردگی» نوشته «فردريش اگوست فون هايک» برای پنجاهمين بار منتشر شد، «برايان لمب» مجری مشهور تلويزيون از «ميلتون فريدمن» اقتصاددان برنده جايزه نوبل، دعوت کرد تا به بينندگان برنامه‌اش توضيح دهد که چرا بر اين کتاب مقدمه نوشته است. ميلتون فريدمن زمانی در اين برنامه شرکت کرد که مدت زمان زيادی از سقوط ديوار برلين و فروپاشی نظام سوسياليستی نمی‌گذشت و پيروان اقتصاد آزاد به واسطه پيش‌بينی درستی که از سقوط سوسياليسم داشتند، در اوج توجه افکار عمومی بودند. بدون شک آگوست فون هايک به واسطه نگارش راه بردگی و پيش‌بينی سقوط سوسياليسم در اوج اين توجه قرار داشت و ميلتون فريدمن آمده بود تا در مورد انديشه دوست و هم‌فکر قديمی‌‌اش سخن بگويد.
گفت‌وگوی برايان لمب و ميلتون فريدمن درمورد کتاب هایک
️ برايان لمب: آقای فريدمن چرا کتاب «راه بردگی» فون هايک را براي نوشتن مقدمه در پنجاهمين سال انتشار آن انتخاب کرديد و چرا ناشر از شما خواست که براي اين کتاب مقدمه بنويسيد؟
فريدمن: دليلی که از من خواستند تا اين کار را انجام دهم بسيار روشن است. به اين دليل که من و هايک براي مدت زمان طولانی در انجمنی به نام «مونت پلرين» که او پايه‌گذارش بود همکار بوديم. اولين جلسه اين انجمن در سوئيس در سال ۱۹۴۷ تشکيل شد. هانس مورگن‌تائو که در دانشگاه شيکاگو استاد علوم سياسی بود در هنگام بازگشت از اولين جلسه انجمن مونت پلرين از من پرسيد که کجا رفته بودی و من در پاسخ به او گفتم من در نشست انجمن مونت پلرين براي هم‌فکری و همکاری نزديک با معتقدان جامعه آزاد و باز شرکت کردم تا بتوانيم با کمک يکديگر تغييرات بنيادی ايجاد کنيم. مورگن تائو در پاسخ به من گفت: «انجمن کهنه سربازهای جنگ‌های قرن ۱۹٫» به نظر من تعريف مورگن تائو تمثيل زيبايی از انجمن مونت پلرين بود.
من و هايک در انجمن مونت پلرين با يکديگر همکار بوديم و ما مجموعه‌ای از انديشه‌های شبيه به هم را دنبال می‌کرديم. انتشار کتاب «راه بردگی» اتفاق خوبی بود. در سال ۱۹۴۵ و ۱۹۴۶ به سختی می‌توان گرايشات دنيا را به ياد آورد. در دنيای غرب، جريان برنامه‌ريزی و تمرکزگرايی و افزايش حيطه اختيارات دولت‌ها بيداد می‌کرد. اين جريان قبل از جنگ جهانی دوم شروع شده بود. در واقع بهتر اين است که بگويم سوسياليست‌ها از زمان تشکيل «انجمن فابين» در قرن نوزدهم با افرادی همچون جورج برنارد شاو توانسته بودند اثرگذاری قابل توجهی داشته باشند. تشکيل مونت پلرين شايد ايده‌ای شبيه انجمن فابين بود با اين تفاوت که برخي از دوستان تمايل نداشتند که اين انجمن را جامعه ليبرال‌ها يا جامعه آزاد آن هم از نوع ليبراليسم قرن نوزدهمی، بناميم. تعدادي از اعضای مونت پلرين در آمريکا و انگلستان زندگی می‌کردند اما بقيه در گوشه‌ای از دنيا تقريباً ايزوله شده بودند. ايده هايک اين بود که آنها را در کنار يکديگر جمع کند تا به راحتی و آسودگی و بدون آنکه کسی بتواند از پشت خنجري بر آنها وارد کند عقايدشان را ترويج کنند.»