دغدغه تامین معیشت، به‌هم خوردن دخل و خرج، میل به حضور در اجتماع و انتقال تجربه دلایلی هستند که ۹۰۰ هزار بازنشسته را به بازار کار برگردانده و آنها را در یک رقابت جدی با جوانان جویای شغل قرار داده است.

کارشناسان بازار کار عقیده دارند سال‌هاست بازار کار کشور دچار تحولاتی شده و تغییر رفتار شاغلان و جویندگان کار باعث شده است تا رفت و آمدهای عجیبی در این بازار شکل بگیرد. در گذشته افراد که به سن بازنشستگی می رسیدند، از بازار کار به صورت کامل و قطعی خارج می‌شدند.

بازنشستگان تا همین یکی دو دهه گذشته، پس از ۳۰ سال اشتغال دیگر به کار برنمی‌گشتند ولی تغییرات زندگی، افزایش هزینه ها، پایین بودن حقوق بازنشستگی در مقابل مخارج و همچنین علاقه به ادامه فعالیت اقتصادی و اجتماعی باعث شده است تا امروزه هزاران بازنشسته پس از طی دوران اشتغال ۳۰ ساله خود، از این فضا خارج نشوند و تلاش کنند تا در فعالیت‌های اقتصادی باقی بمانند.

سن فعالیت اقتصادی در ایران بر مبنای استانداردهای شناخته شده آماری ۱۰ تا ۶۵ سال است و معمولا فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی افراد در این سنین شکل می گیرد. اشتغال رسمی و جدی قریب به اتفاق افراد از ۲۵ سالگی به بعد شروع می‌شود و آنها معمولا تا رسیدن به سن بازنشستگی که ۵۵ تا ۶۰ سالگی است، در بازار کار کشور حضور خواهند داشت.

از سویی، بررسی آمارهای مربوط به بیکاری جوانان نیز نشان می دهد در حال حاضر بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جوان زیر ساله که نیمی از آنها را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند، منتظر ورود به بازار کار هستند و به دلیل نبود فرصت‌های شغلی، امکان اشتغال آنها فراهم نیست. بسیاری می‌گویند اگر بازنشستگان از بازار کار خارج شوند، زمینه اشتغال دستکم یک میلیون نفر از جویندگان جوان شغل فراهم می شود.

بازنشستگانی که خیال رفتن از بازار کار را ندارند

همچنین عنوان می‌شود به دلیل حضور طولانی مدت بازنشستگان و افراد سن بالا در بازار کار، فضاهای خالی کمتری برای جذب نیروی جدید وجود دارد. از این رو، کشور با صف شلوغ تری برای بیکاری مواجه است. ظاهرا نیز شرایط به نحوی است که بازنشسته‌ها خیال رفتن از بازار کار را ندارند و می‌خواهند به فعالیت خود ادامه بدهند.

کارشناسان بازار کار عقیده دارند، علاوه بر مسائل و مشکلات اقتصادی بازنشسته ها، یکی دیگر از دلایلی که باعث ادامه حضور بازنشستگان در بازار کار شده، تمایل کارفرمایان به جذب آنها است. کارفرمایان فکر می کنند بازنشسته ها خرج کمتری دارند، اما تجربه و مهارتشان در کار بالا است. آنها نیازی به بیمه شدن ندارند و توقعات کمتری از کارفرمایان خواهند داشت.

همچنین بازنشستگان در اغلب مشاغل نیازی به آموزش و صرف هزینه توسط کارفرمایان ندارند و به صورت کلی در بسیاری از موارد حقوق و دستمزد پایین تری نسبت به نیروهای جدید و تازه وارد دریافت می کنند. به بیان دیگر، نگاه بازنشستگان به کار پس از دوران ۳۰ ساله فعالیت اقتصادی، نوعی بهره مندی نسبی از درآمد برای تقویت نیازهای مالی زندگی است.

استفاده از بازنشستگان با دیدگاه های یاد شده در طول سال‌های گذشته در برخی مشاغل تخصصی مانند بانکداری رواج داشته و امروز بسیاری از مدیران شعب بانک‌های تازه وارد به بازار پول کشور را بازنشستگان شبکه بانکی تشکیل می دهند.

نگاهی به آمارهای ارائه شده از سوی وزارت کار درباره اشتغال بازنشستگان نشان می دهد براساس آخرین سرشماری رسمی کشور، ۹۰۰ هزار نفر بازنشسته پس از طی دوران اشتغال ۳۰ ساله خود و بازنشستگی، دوباره برای کار به فعالیت های اقتصادی برگشته‌اند.

بازگشت ۹۰۰ هزار بازنشسته به بازار کار

تحلیل این است که داوطلب شدن افراد با سن ۶۵ سال و بیشتر برای کار نشان دهنده این است که سالمندان پس از بازنشستگی در بسیاری از موارد ادامه فعالیت خواهند داد. برهمین اساس، از ۹۰۰ هزار نفر بازنشسته‌ای که به کار برگشته اند، بیش از ۷۸۸ هزار نفر مرد و ۱۱۱ هزار نفر نیز زن هستند.

در واقع مشارکت بازنشستگان در بازار کار می‌تواند به دلایلی مانند انتقال تجربه، اجبار برای رفع نیازهای اقتصادی و مشارکت در فعالیت‌ها باشد. نکته حائز اهمیت این است که در حال حاضر حدود ۱۱ هزارنفر از بازنشستگان و افراد بالای ۶۵ سال در مشاغل قانونگذاری فعالیت دارند و مقامات عالی رتبه و مدیران را تشکیل می دهند.

در حال حاضر، ۹۳.۷ درصد از بازنشستگانی که به کار برگشته اند، در بخش خصوصی فعالیت دارند. همچنین ۵۴.۹ درصد بیکاران ۶۵ ساله و بیشتر دارای مدرک لیسانس هستند. ۲۳.۴ درصد فوق دیپلم و ۲۱.۸ درصد فوق لیسانس و دکترا دارند.

درباره بازنشستگان زن بالای ۶۵ سال، می‌توان گفت نرخ مشارکت اقتصادی آنها که از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۵ روند کاهشی داشت، به یکباره در مدت ۵ سال تا ۱۳۹۰ دو برابر شد که نشان دهنده جنب و جوش زنان بازنشسته برای ورود دوباره به بازار کار است.

منبع: مهر