میزگرد «اقتصاد سیاه در ایران» با حضور سه اقتصاددان در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد. کانون دانش‌آموختگان اقتصاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران میزگرد «اقتصاد سیاه در ایران» را برگزار کرد و در آن سه اقتصاددان، دکتر علی عرب‌مازار، دکتر حسین راغفر و دکتر محمد مالجو سخنرانی کردند.

مالجو: راهکار مقابله با اقتصاد سیاه «دموکراتیسم سیاسی» است

آخرین سخنران این میزگرد دکتر محمد مالجو بود. وی با نقد مطالعات انجام‌شده درحوزه اقتصاد و به‌خصوص اقتصاد سیاه اظهار کرد: اقتصاد سیاه شکل‌ها و بازیگران مختلفی دارد و مطالعات انجام شده بنا بر ضعف روش شناسانه نتوانسته‌اند درک مناسبی از جعبه سیاه اقتصاد سیاه به دست دهند. این پژوهشگر اقتصادی در ادامه افزود بازیگران و کارگزاران اقتصاد سیاه می‌توانند فردی از طبقه سیاسی حاکم یا طبقات فرودست جامعه باشند و تنوع زیادی در جنسیت، نژاد، ملیت، قومیت، طبقه، تفاوت‌های فضایی و سن در میان آنها وجود دارد اما در مطالعات انجام شده این مسائل ملاحظه نشده است. مالجو با انتقاد از روش‌های کمی در پژوهش‌های اقتصادی، این روش‌ها را کافی ندانست و خاطرنشان کرد این روش‌ها باید با روش‌های میدانی و کیفی همراه شود و نباید به مطالعات انسان‌شناسانه بی‌توجه بود و به‌دلیل فقدان مطالعات میدانی و کیفی در این زمینه نمی‌توانیم دانش خود را ارتقا دهیم و به سیاست‌گذاری مناسب در این مورد بپردازیم. این اقتصاددان با تاکید بر عنصر «طبقه» در تحلیل خود تصریح کرد: بخش مهمی از فعالیت‌ها در بخش اقتصاد سیاه به دست مجموعه‌هایی محقق می‌شود که در طبقات  طبقات فرادست قرار دارند. این افراد ممکن است در دولت یا در میان اصناف باشند.

بنابراین رابطه مستقیم بین اقتدار سازمانی و ثروت اقتصادی وجود دارد و در ایران همپوشانی طبقه سیاسی و اقتصادی کاملا واضح است. وی همچنین به حضور اقتصاد سیاه در میان اقشار پایین دست جامعه اشاره و اظهار کرد: اقشار و طبقاتی از جامعه هستند که چاره‌ای جز فروش نیروی کار خود ندارند اما اقتصاد سیاه درعین حال میدان مقاومت فرودستان علیه سیل کالایی شدن حیات اقتصادی جامعه است چراکه با کالایی و پولی شدن خدمات اجتماعی این اقشار مجبورند هر روز مبالغ بیشتری را برای برخورداری از این خدمات پرداخت کنند و تحت فشار معیشتی بیشتری قرار می‌گیرند. وی با یادآوری میزان پایین دستمزد نیروی کار تصریح کرد به‌رغم همه آثار منفی اقتصاد سیاه، این بخش از اقتصاد، راهی است که اقشار فرودست می‌توانند با توسل به آن شکاف میان هزینه و درآمد خود را پر کنند و معیشت خود را تا حدی نجات دهند. مالجو در پایان راهکار اساسی برای مقابله با رشد اقتصاد سیاه را دموکراتیسم سیاسی دانست و در توضیح آن گفت ضمن اینکه حضور در انتخابات و صندوق رای برای گسترش دموکراتیسم مهم و ضروری است اما دموکراتیسم سیاسی به معنای سطحی و نمایشی نیست بلکه شامل سلسله اقدامات ساختاری است که با ابزارهایی مانند گسترش احزاب، آزادی بیان و حق دگراندیشی موجب می‌شود قدرت سیاسی تابع مردم باشد و نه برعکس. همچنین دموکراتیسم سیاسی هزینه کار غیرقانونی را برای صاحبان قدرت بالا می‌برد. وی در پایان با اشاره به کالایی شدن سپهر اجتماعی- اقتصادی جامعه خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی، فاکتورهای اجتماعی از جمله منزلت اجتماعی افراد تابعی از وضعیت اقتصادی شمرده می‌شود اما این وضعیت باید برعکس شود و افراد به صرف اینکه برخوردار از وجود انسانی هستند باید بتوانند از مزایای اجتماعی برخوردار شوند. 

منبع: آرمان