دکترجعفر خیرخواهان
اقتصاددان
یكی از اتفاقات مهم در بودجه سال آینده این است كه افرادی كه 10 سال از موعد خدمت سربازی انجام‌نشده‌شان گذشته است تعیین تکلیف می‌شوند.
به اعتقاد من، تعیین تكلیف این دسته از نیروهای ذکور جامعه كه تعدادشان به روایتی بین یك تا یک و نیم میلیون نفر است می‌تواند كارگشای بخشی از مسائل جامعه ما باشد. تصور كنید كه در جامعه نیروهای کاری وجود دارند که به هر دلیل خدمت سربازی را انجام نداده‌اند. عده بسیاری از آنها به سن ازدواج رسیده‌اند یا حتی تشكیل خانواده داده‌اند و دارای فرزند و شغل هستند. كاملا مشخص است كه برای این خانواده‌ها مشكلات بسیاری به لحاظ عاطفی و مالی به وجود می‌آید اگر بخواهند خدمت سربازی را تازه انجام دهند. بنده نمی‌خواهم بحثی در زمینه چرایی قانون‌گریزی این افراد داشته باشم اما می‌توانم بگویم اینكه قانون‌گذار و سیاست‌گذار با درك واقعیت‌های اجتماعی كشور، راه‌حلی قانونی را در این خصوص اعلام كنند می‌تواند مشکلی از خانواده‌های تازه شکل گرفته را گره‌گشایی کند که با انواع مشکلات ریز و درشت دیگر مواجه هستند.
به هر حال این واقعیت را باید پذیرفت كه نظام سربازی ما حرفه‌ای نیست و افراد تحصیلكرده رغبت كمتری نشان می‌دهند كه وارد خدمت نظام وظیفه شوند چرا كه پس از تحصیل معمولا ترجیح‌شان این است وارد بازار كار شوند و زندگی‌شان را روبه‌راه كنند. اگر نظام وظیفه ما حرفه‌ای بود، افراد با توجه به تخصص‌های‌شان به‌كار گرفته می‌شدند و در ازای آن كار نیز مبلغی (حتی كمتر) را به‌عنوان حقوق دریافت می‌كردند (ضمن اینكه با اصول و فنون نظامی نیز آشنا می‌شدند و در آن تبحر كسب می‌كردند) برای جوانانی كه تازه از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند می‌توانست جذابیت ایجاد كند و آنان احساس كنند كه خدمت بهتری را می‌توانند به كشور و نظام‌شان ارائه دهند.
اگر خدت سربازی به سمت این کارکرد سوق یابد با توجه به كاهش جمعیت جوان كشور و افراد ذكور در سال‌های آینده، دست نیروهای نظامی ما خالی نخواهد ماند؛ چرا كه فرد احساس می‌كند با انجام خدمت سربازی سرمایه‌ای كاری (تجربه) را به‌دست آورده و می‌تواند حتی سكوی پرتابش به موقعیت‌های شغلی بهتر باشد.
از سویی دیگر با توجه به اینكه آرایش جنگی و دفاعی در دنیا عوض شده و جنگ‌ها به سمت مبارزه‌های الكترونیكی پیش می‌رود نیروی انسانی بدون تحصیل و مهارت‌های حداقلی نمی‌تواند در نظام كاركرد قابل‌ملاحظه‌ای داشته باشد بلكه شاید حتی نیاز باشد كه نیروهای نخبه و دانشی جذب نیروهای نظامی شوند تا اهداف جنگ‌های الكترونیكی آتی را محقق كنند.
ما تا رفتن به سمت نیروی نظامی حرفه‌ای فاصله زیادی داریم اما می‌توانیم با یك هدفگذاری مشخص به آن دست یابیم و خدمت نظام وظیفه را مدرن كنیم كه در این رابطه می‌توان از الگوی دیگر كشورها نیز استفاده كرد.
اكنون با توجه به كاهش قیمت نفت و پایین آمدن درآمدهای دولت از محل فروش این ذخیره زیرزمینی، فروش خدمت سربازی می‌تواند كسب درآمد جایگزینی برای دولت در شرایط بحرانی کنونی باشد و بتواند بخشی از كسری‌ها را پوشش دهد. افرادی كه از خدمت سربازی در این سال‌ها غیبت كرده‌اند هزینه‌هایی برای خود و كشور به وجود آوردند كه با توجه به این لایحه هزار میلیارد تومانی، می‌توان جلوی هزینه‌های بیشتر را گرفت و نیز آنها را مجبور به جبران خسارت وارده کرد.
البته شاید همه افرادی كه این طرح را شامل می‌شوند نتوانند مبلغ تعیین‌شده را بپردازند اما به هر حال با توجه به هزینه فایده‌ای كه برای دهک‌های درآمدی گوناگون ایجاد می‌شود قطعا برای بسیاری از این جامعه هدف یك تا یك ونیم میلیون نفری
به صرفه باشد كه با پرداخت مبلغی به دولت، كارت معافیت‌شان را دریافت كرده و از مزایای آن بهره‌مند شوند.