٦٥ مسأله نظام بانکداری، بخش شانزدهم

روش‌های تأمین مالی کارای اسلامی کدامند

بیژن بیدآباد  اقتصاددان
شهروند| همزمان با بررسی و اصلاح پیش‌نویس تازه قانون بانکداری بدون ربا در مجلس، دکتر بیژن بیدآباد اقتصاددان و محقق با بررسی تطبیقی و تحلیلی بخش‌های مختلف این قانون و همچنین مناسبات فعلی نظام بانکداری ایران تمام مشکلات موجود را شناسایی و در قالب ٦٥ مسأله اساسی بانکداری ایران طرح کرده و برای هریک از آنها یک راه‌حل پیشنهاد کرده است. براین اساس تمام مسائل و مشکلات و راه‌حل‌های ارایه شده در این مقاله به صورت مسلسل به چاپ خواهد رسید.
شانزدهمین شماره این مقاله به ششمین قسمت از مباحث مربوط به محور «اصلاحات ساختاری بانکی» پرداخته است.
مسأله چهل‌وچهارم: افزایش توان تسهیلات‌دهی بانک‌ها و روش‌های تأمین مالی کارای اسلامی
کشورهای جهان اقدامات زیادی را برای تحقق بانکداری مشارکت در سود و زیان انجام داده‌اند و خصیصه ریسک پایین این بانکداری سبب شده تا علاوه بر کشورهای مسلمان حتی بسیاری از کشورهای غربی نیز به جهت گریز از ریسک علاقه‌مند به آزمایش بانکداری غیرربوی شوند. با وجود این گسترش و تلاش‌ها بانکداری مشارکت در سود و زیان اغلب دچار خلط مبحث با بانکداری ربوی شده است. این اختلاط به چند دلیل اتفاق افتاد. مهم‌ترین آن در ارتباط با مسائل اجرایی و نظارتی بر نحوه عملیات متقاضی منابع مالی برای مشارکت بود زیرا بانک‌ها به‌عنوان تشکیلات نظارتی از عهده این کار برنمی‌آمدند.
راه‌حل نودم: سیستم پایه مشارکت راستین
در بخش بانکداری مشارکت راستین بانک به نمایندگی از طرف سپرده‌گذار برای تأمین تمام یا قسمتی از منابع مالی مورد نیاز طرح سرمایه‌گذاری مجری، منابع سپرده‌گذار را طبق ضوابط مدون در اختیار مجری قرار می‌دهد تا مجری با استفاده از این منابع نسبت به اجرای طرح‌نامه خود اقدام کرده و سود یا زیان ناشی از اجرای طرح به نسبت سرمایه و مدت مشارکت بین طرفین تقسیم شود. عواقب ناشی از تخطی مجری از ضوابط بانکداری راستین و قراردادهای منعقده به عهده مجری است.
راه‌حل نودویکم: تأمین مالی جعاله
تأمین مالی جعاله (JFS) روشی است که براساس آن بانک بنا به تقاضای خریدار منابع مالی مورد نیاز (سرمایه در گردش) مجری (تولیدکننده) را از محل منابع سپرده‌گذار یا منابع تأمین‌شده توسط خریدار تأمین و به منظور تولید محصول مورد نظر خریدار در اختیار مجری قرار می‌دهد.
راه‌حل نودودوم: تأمین مالی مضاربه
تأمین مالی مضاربه (MFS) نوعی مضاربه است که در آن بانک طرح‌نامه مجری در امر تجارت را به سپرده‌گذاران معرفی و منابع لازم را برای انجام عملیات مضاربه تجهیز و در اختیار مجری قرار می‌دهد.
راه‌حل نودوسوم: تأمین مالی مقاسطه
تأمین مالی مقاسطه (IFS) در تأمین مالی مقاسطه سپرده‌گذار از طریق بانک با تأمین بخشی از منابع مالی مشارکت اقدام به تأمین مالی مجری کرده و تا مدت مشخص سهم‌الشرکه خود از مشارکت را به صورت اقساط از مجری دریافت می‌کند و نهایتا مورد مشارکت تماما به مالکیت مجری درآمده و مشارکت خاتمه می‌یابد.
راه‌حل نودوچهارم: تأمین مالی اجاره
تأمین مالی اجاره (RFS) مجری بخشی از دارایی بنگاه خود را در قبال دریافت منابع از سپرده‌گذار به مالکیت موقت وی درآورده و سپس آن را به رهن می‌گیرد و از محل رهینه بازده دارایی را به سپرده‌گذار پرداخت می‌کند.
راه‌حل نودوپنجم: تأمین مالی امانی
تأمین مالی امانی (BFS) استفاده از سپرده سپرده‌گذار توسط مجری جهت تولید کالای معین و تحویل آن یا پرداخت وجه ناشی از فروش کالا در سررسید مشخص است.
راه‌حل نودوششم: تأمین مالی گروهی
تأمین مالی گروهی (RGF) جهت تجمیع منابع سپرده‌گذاران محدود و معین برای طرح خاص به صورت مشارکت در بازده طرح و به قصد انتفاع و از طریق بانک است.

منبع: شهروند