غلامعلی فرجادی در گفت‌وگو
با «آرمان امروز - حجت صالحی » مطرح کرد
بر اساس پیش بینی صندوق بین‌المللی پول برای سال آینده، ایران اوضاع اقتصادی خوبی نسبت به سایر کشورهای منطقه، شمال آفریقا، افغانستان و پاکستان دارد. بر اساس پیش‌بینی‌ها چشم‌انداز نرخ رشد اقتصادی و تورم بسیار مساعد خواهد بود، اما بیکاری تغییر چشمگیری نمی‌کند. یکی از اقتصاددانان کلان می‌گوید تغییر نکردن نرخ بیکاری به این دلیل است که در کارگاه‌های کشورمان چسبندگی نیروی کار وجود دارد. غلامعلی فرجادی در گفت‌وگو با «آرمان امروز» خاطرنشان می‌کند که نمی‌توان بلافاصله بعد از افزایش رشد اقتصادی شاهد ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری بود، به این دلیل که کاهش نرخ بیکاری به نسبت رشد اقتصادی زمانبر است.
پیش‌بینی‌هایی که امسال درباره اقتصاد ایران انجام شده نشان می‌دهد اقتصاد ما پیشرفت چشمگیری خواهد داشت. البته شاخص اشتغال تاحدودی مغفول مانده است. این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟
پایه اطلاعاتی که صندوق بین‌المللی پول دریافت می‌کند از کشورهای عضو است، با این تفاوت که خود این صندوق نیز تحقیقات مستقلی صورت می‌دهد. نقطه نظری که صندوق درباره پیش‌بینی‌ها ارائه می‌دهد، صرفا مربوط به تحقیقات مستقل خود نیست، بلکه داده‌های خام را از کشورها دریافت می‌کند و نهایتا به اسم صندوق بین‌المللی پول منتشر می‌کند. به عنوان مثال، اگر از سوی صندوق بین‌المللی پول اعلام می‌شود که تورم ایران رو به کاهش است، همان اطلاعاتی که دولت در اختیار این صندوق قرار داده است، مورد بررسی قرار می‌گیرد. اینکه بر اساس پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول نرخ بیکاری برای سال آینده امیدوارکننده نیست، علتش آن است که اگر رشد اقتصادی به وجود بیاید، بلافاصله پس از آن نرخ بیکاری تغییر نمی‌کند. دلیل این موضوع آن است که اقتصاد ما در نیمه اول دهه ۹۰ که با کاهش قیمت نفت، لغو تحریم‌ها و کاهش صادرات بود، سقوط کرد. بنابراین ما شاهد رشد منفی بودیم، اما موضوع بازار کار اینطور است که چسبندگی در خروج کارگران و دستمزدهایشان وجود دارد و رشد اقتصادی تاثیر زیادی ندارد. به عنوان مثال، اگر رشد اقتصادی پنج درصد کاهش پیدا کند، شاخص اشتغال به همان میزان سقوط نمی‌کند. باید توجه داشته باشید که بنگاه‌ها بر اساس قوانین موجود نمی‌توانند کارکنان خود را اخراج کنند یا متناسب با کاهش رشد یا تولید نمی‌توانند نیروی کار خود را تعدیل کنند. کارفرمایان ناگزیرند کارکنان را نگاه دارند. بنابراین وقتی رشد اقتصادی افزایش پیدا کند و میزان تولید کارخانه‌ها بیشتر شود، تعداد کارکنان کارخانه‌ها با سود سر به سر می‌شود. مدت زمانی به طول می‌انجامد تا با افزایش رشد اقتصادی شاهد ایجاد اشتغال باشیم. اگر هم اشتغال ایجاد شود به همان نسبت رشد نیست. به اضافه اینکه اگر نرخ رشد در حال افزایش است، سوال اینجاست که این موضوع با احتساب درآمد نفت و صادرات خام فروشی است یا خیر؟ به نظر می‌رسد اعدادی که صندوق بین‌المللی پول اعلام می‌کند نزدیک به همان نرخ‌هایی است که سازمان برنامه و بودجه در سه ماهه نخست امسال اعلام کرد. احتمالا صندوق بین‌المللی پول در پیش‌بینی‌های خود روند صادرات نفتی را افزایشی در نظر گرفته است. اما اینکه این افزایش‌ها پایدار است یا خیر را نمی‌توان پیش بینی کرد.
باتوجه به ثبات اقتصادی در دولت یازدهم آیا شاخص‌های پیش‌بینی‌شده توسط صندوق بین‌المللی پول محقق می‌شود؟
قطعا نرخ‌های اقتصادی با ثباتی که در سال‌های اخیر به وجود آمد افزایش پیدا می‌کند، اما این موضوع نیازمند زمان است و یک شبه اتفاق نمی‌افتد. به عنوان مثال، برداشتی که عموم مردم از لغو تحریم‌ها داشتند این بود که به محض امضای برجام تمام تحریم‌های خارجی برداشته می‌شود. باید بدانیم که هر تحریم مربوط به چه موضوعی می‌شود. برخی تحریم‌ها چند ساله است و برخی نه. بنابراین با گذشت زمان مشخص می‌شود که تحریم‌ها برداشته می‌شود یا خیر؟
با تمام موضوعاتی که مطرح کردید، به نظر شما روند رو به رشد شاخص‌های اقتصادی ادامه دار خواهد بود؟
ما به شرایط اقتصادی مساعد در سال آینده خوش بین هستیم. اگر اتفاقی منفی رخ ندهد، به نظر می‌رسد سال ۹۶ از سال جاری به مراتب بهتر است. به نظر می‌رسد رشد اقتصادی پنج درصد را در سال آینده مشاهده کنیم، اما این پیش‌بینی برای زمانی است که همه شرایط به صورت فعلی پیش رود و اتفاقی رخ ندهد.
با توجه به پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول و پیش‌بینی شما در رابطه با رشد اقتصادی پنج درصدی، آیا می‌توانیم شاهد تزریق سرمایه خارجی به اقتصادمان باشیم؟
باید برای سرمایهگذاران خارجی محیطی مناسب ایجاد کنیم تا ریسک سرمایه‌گذاری به پایین‌ترین حد خود برسد. بنابراین محیط داخلی برای جذب سرمایهگذاران خارجی بسیار مهم است؛ به این دلیل که ایده‌ها و اظهار نظرهایی که در داخل کشور مطرح می‌شود منجر به افزایش یا کاهش انگیزه در سرمایهگذاران خارجی می‌شود. سرمایهگذاران خارجی باید این احساس را پیدا کنند که داخل کشور ما محیطی کاملا امن، باثبات و پایدار وجود دارد.
در یک سال گذشته شاهد آن بودیم که بسیاری از سرمایهگذاران خارجی و هیات‌های تجاری در تمام حوزه‌های اقتصادی به ایران آمدند، اما هنوز ما دستاورد مطلوب را مشاهده نکردیم. این مساله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بسیاری از سرمایهگذاران در حال بررسی و مطالعه بازار ایران هستند. قطعا تا زمانی که سرمایهگذاران به جمعبندی نرسند که سرمایه‌گذاری در ایران سود آورد و کم ریسک است به ایران نمی‌آیند، اما در داخل مشکلات زیادی وجود دارد که روند ورود سرمایهگذاران خارجی را کند می‌کند. همانطور که می‌دانید هر مبادله و معامله تجاری یک نوع چانه‌زنی است و در این روند باید هر دو طرف احساس برنده بودن داشته باشند. بنابراین اینکه باید قراردادها طوری تنظیم شود که هر دو طرف برنده باشند، مقداری پیچیده بوده و با موضوعات سیاسی آمیخته شده است. در حال حاضر عده‌ای مخالف قراردادهایی منعقد شده هستند. برخی از مخالفان به دنبال عدد ۱۰۰ برای ایران هستند که در این صورت عدد صفر دستاورد خارجی‌ها خواهد بود. حال چطور می‌شود روند چانه‌زنی‌ها را به سمتی سوق داد که دو طرف احساس رضایت داشته باشند، باید در داخل به یک جمعبندی برسیم و سپس پای میز قرارداد شویم.
ظاهرا یکی از همین مشکلات مربوط به نظام بانکداری می‌شود. به نظر شما سرانجام موانع و مشکلات بانکی ایران به کجا ختم می‌شود؟
موضوع بانکداری آرام آرام قابل حل است و هر روز یک خبر خوب در این حوزه به گوشمان می‌خورد. باید به این موضوع توجه داشته باشیم مدت زیادی بود که روابط بانکی ما با بانک‌های جهانی محدود بود. این در حالی است که نظام بانکداری جهانی روز به روز پیشرفت می‌کند و ایده‌ها و روش‌های جدید به کار گرفته می‌شود. کشور ما هم به دلیل اینکه در این سال‌ها از ابزارهای مالی محروم بوده است، نتوانستیم تغییر چندانی در نظام بانکداریمان به وجود بیاوریم. با وجود اینکه کارشناسان بانکی در این زمینه فعالیت دارند، اما ممکن است درصد قابل توجهی از این کارشناسان نیازمند دانش بروز باشند تا بتوانند مراودات را با نظام بانکی بین‌المللی برقرار کنند. اگر امروز بانک‌های معتبر جهانی وارد ایران شدند، آیا کارشناسان ایرانی آمادگی لازم برای استفاده از آن را دارند؟
منبع: آرمان