دکتر فرهاد نیلی
رییس پژوهشکده پولی و بانکی معتقد است مهم‌ترین عامل در استقلال بانک مرکزی و تعیین رییس کل این بانک به طول دوره ریاست و فرآیند عزل او مربوط است، نه سازوکار انتصاب او.
فرهاد نیلی در گفت‌وگو با «اقتصادنیوز» درباره مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره نحوه عزل و نصب رییس کل بانک مرکزی گفت: مساله تعیین رییس کل بانک مرکزی سه پایه مختلف (شامل سازوکار نصب، طول دوره ریاست و فرآیند عزل) دارد که از نظر اهمیت در یک سطح نیستند.
به اعتقاد رییس پژوهشکده پولی و بانکی، چندان اهمیتی ندارد که فرآیند پیشنهاد و نصب رییس کل بانک مرکزی توسط رییس جمهور انجام شود، یا وزیر اقتصاد، یا هر گروه دیگر.
نیلی با بیان اینکه بخش مهم این مصوبه، به طول دوره ریاست و فرآیند عزل رییس‌کل بانک مرکزی مربوط است، گفت: تبصره‌ای که در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید مبنی بر اینکه «رئیس جمهور جدید در ابتدای دوره می‌تواند بر طبق روال این قانون، رئیس کل بانک مرکزی را که بیش از یک سال دوره تصدی وی باقی مانده باشد، تغییر دهد» در مصوبه اولیه وجود نداشت و من نمی‌دانم از کجا به این طرح اضافه شد. حالا هم ظاهرا تلاش‌هایی در مجلس و دولت برای تغییر رای مجمع تشخیص مصلحت نظام در این زمینه در حال انجام است.
رییس پژوهشکده پولی و بانکی نسخه ایده‌آل تعیین رییس‌کل برای افزایش استقلال بانک مرکزی را این‌گونه تشریح کرد: هر کسی با هر مکانیسمی انتخاب می‌شود، اولا باید طول دوره ریاستی بیش از عمر یک دولت داشته باشد؛ یعنی حداقل برای مدت 5 سال انتخاب شود و بداند که انتخابات ریاست جمهوری یا تغییر دولت اثری در کار او ندارد. ضمن اینکه دوره‌اش به اندازه کافی طولانی باشد تا اثر هرگونه تغییر سیاستی را در دوران خود ببیند.
به اعتقاد نیلی، نکته مهم دیگر درباره رییس‌کل بانک مرکزی الزام او به حضور در «اتاق شیشه‌ای» و پاسخگویی عمومی درباره عملکردش باشد، اما تنها در قبال یک یا دو موضوع اصلی: «نباید 10 موضوع روی میز رییس‌کل بانک مرکزی باشد، او باید بداند که به‌عنوان مثال تنها مسوول هدایت شاخص تورم است و تنها بابت عدم اجرای همین یک تعهد می‌توان او را عزل کرد.»
به گفته رییس پژوهشکده پولی و بانکی رییس‌جمهور نباید قدرت عزل رییس‌کل بانک مرکزی را داشته باشد و عزل او باید تنها به واسطه «عدم انجام وظیفه در حیطه مسوولیت‌های مشخص» یا از دست دادن شرایط و صلاحیت‌هایش ممکن باشد؛ آن هم به حکم دادگاه صالحه در قوه قضاییه.
نیلی گفت: در واقع رییس کل بانک مرکزی باید غیرقابل عزل باشد و فقط مثل امام جماعتی که عدالتش را از دست می‌دهد و نمی‌توان به او اقتدا کرد، باید در صورت از دست دادن صلاحیت‌هایش «منعزل» شود.
به اعتقاد او، مهم نیست که رییس کل بانک مرکزی به چه کسی پاسخگو باشد، بلکه مهم این است که در معرض افکار عمومی قرار داشته باشد و موظف باشد گزارش‌های فصلی، شش‌ماهه و یکساله درباره شاخص تورم را ارائه دهد و دلیل انحراف احتمالی از هدف اقتصاد در آن زمینه را توضیح دهد: «در این شرایط اصولا هر کسی داوطلب پذیرش چنین مسوولیتی نخواهد شد، چراکه به‌شدت در معرض قضاوت افکار عمومی و پاسخگویی دائمی خواهد بود.»
منبع: اقتصادنیوز