بدون انسجام دستگاه‌ها، معضل اشتغال حل نمی‌شود راه‌حل معضل اشتغال کوتاه‌مدت نیست
طرح تکاپو مهم‌ترین طرح این روزهای وزارت تعاون، کار و رفاه امور اجتماعی برای مقابله با بحران بیکاری است؛ همان طرحی که حمایت احمد میدری، معاونت رفاه وزارت کار و سازمان یونیدو را پشت سر خود دارد و مبتنی بر اشتغال بدون سرمایه است. اما دکتر حسن طایی، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارتخانه بسته سیاستی – اجرایی دیگری برای اشتغال طرح کرده که طرح تکاپو را در ذیل و هم راستای همان بسته خود می‌داند. از این‌رو به نظر می‌رسد که بین دستگاه‌های مرتبط در وزارت کار، تعاون و امور اجتماعی درباره حساسیت و میزان اهمیت طرح تکاپو چندان توافق وجود ندارد، زیرا عده‌ای این طرح را ملی عنوان کرده و عده‌ای همچون طایی (اگرچه این طرح را مهم می‌دانند) معتقدند که تنها بخشی از مشکلات را حل می‌کند و کلیت مشکل باید با هماهنگی نهادهای حاکمیتی حل شود. با توجه به اهمیت موضوع، از حسن طایی معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه امور اجتماعی درباره میزان هماهنگی و انسجام دستگاه‌های دولتی با وزارت کار پرسش کردیم تا جریان‌های داخلی این وزارتخانه را بیشتر بشناسیم. این مقام مسئول که خود را وزیر بیکاران می‌داند، در قبال این پرسش چند ثانیه‌ای مکث می‌کند؛ به فکر فرو می‌رود و درخلال پاسخش بارها مکث می‌کند تا شاید کسی را نیازارد و پاسخی درخور بدهد. در ادامه گفت‌وگو با حسن طایی معاون اشتغال وزارت کار را می‌خوانید.
طرح تکاپو ظاهرا طرح جدید دولت برای حل معضل اشتغال است اما خیلی‌ها بر این عقیده‌اند که مبادا این طرح هم به سرنوشت طرح‌های دیگری که در تمام این سال‌ها اجرا شده بود دچار شود و به موفقیت نرسد. شما این طرح را تا چه اندازه جدی می‌دانید؟
همواره یک سیاست و یک برنامه خاص نمی‌تواند به تنهایی مشکل اشتغال را حل کند. حل معضل اشتغال باید تبدیل به یک دغدغه ملی شود. اشتغال مسأله فرادستگاهی و فرابخشی است. یعنی تمام دستگاه‌های دولتی مسئول ایجاد اشتغال هستند. بنابراین از طرح تکاپو هم نمی‌توان انتظار داشت که به تنهایی معجزه کند.
معجزه که نه اما آیا می‌تواند مشکل اشتغال را حل کند؟
طرح تکاپو طرحی است که اگر اجرا شود می‌تواند در بازار کار بهبود ایجاد کند. معنای بهبود این نیست که بتواند اشتغال میلیونی ایجاد کند و مسأله بیکاری را به‌طور کل حل کند. علاوه بر این طرح، ما در وزارتخانه یک بسته سیاستی توسعه اشتغال پایدار تهیه کردیم که در آن‌جا مجموعه اقداماتی که دستگاه‌های دولتی باید انجام دهند را لیست کردیم.
آیا اکنون ما شاهد دو رویکرد متفاوت در وزارت کار نیستیم؟ هم شما از بسته اشتغال زا خبر می‌دهید و هم در بدنه وزارت کار عده‌ای به دنبال اجرای طرح تکاپو هستند. آیا این موازی‌کاری نیست؟
خیر. به هیچ‌وجه. اگر آن بسته اجرا شود، بردش می‌تواند حتی از این طرح‌ها هم بیشتر باشد. درعین‌حال طرح تکاپو ذیل همان بسته سیاستی اشتغال پایدار است.
در این بسته مثلا پیش‌بینی کرده‌اید در چه بازه زمانی و چه مقدار شغل می‌توانید ایجاد کنید؟
بسته به اعتبار و بودجه‌ای است که در اختیار این کار قرار بگیرد. هر وقت بودجه برای این طرح یعنی بسته پیشنهادی ما تعیین شود ما می‌توانیم راجع به خروجی زمانی و کمی‌اش پیش‌بینی کنیم.
دولت با مشکل مالی و بودجه‌ای مواجه است؛ آن هم در شرایط تحریم و کاهش قیمت نفت. به همین دلیل هم یونیدو با همکاری بخشی از وزارت کار مانند معاونت رفاه به دنبال اجرای طرح تکاپو است تا بتوانند با بودجه کم بیشترین اشتغال را ایجاد کنند اما شما کاملا خلاف این طرح، می‌خواهید با بودجه، اشتغال بسازید. آیا با وضع فعلی کشور به بودجه‌گیری امیدوارید؟
این دو طرح در تقابل هم نیستند. قبول دارم که کشور به لحاظ مالی در تنگنا قرار دارد و محدودیت‌هایی برای بودجه‌ریزی وجود دارد اما این بسته کار خودش را می‌کند. طرح تکاپو هم ذیل این بسته راهش را ادامه می‌دهد. ممکن است به خاطر بودجه، کمی محدود شود اما راهش را ادامه می‌دهد.
طراحان طرح تکاپو معتقدند که در دوران رکود اقتصادی می‌توان شغل‌های مغفول مانده را احیا کرد. آیا می‌توانند چنین کاری را انجام دهند؟
اگر این طرح بودجه نداشته باشد که نمی‌تواند اجرایی شود. بالاخره باید اعتبارش تعیین شود و بودجه‌اش تخصیص داده شود تا بتوانند اجرایی کنند.
برای بودجه‌دهی به طرح‌های ملی یک عزم ملی هم نیاز است. فکر می‌کنید طرح تکاپو این شرایط را دارد؟
طرح تکاپو یک طرح ملی نیست. برای طرح ملی ایجاد اشتغال باید سراغ نظام تخصیص منابع سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی یا سیاست‌های پولی و اعتباری بانک مرکزی یا سیاست‌های مالی وزارت دارایی رفت. اصل تمام سیاست‌هایی که در بازار کار وجود دارد یکی سیاست‌های کلان موثر است؛ سیاست فعال، منفعل و تنظیمی. اصل اشتغال هم در سیاست‌های کلان است. یعنی سیاست‌های پولی مالی و اعتباری و فناوری و سیاست‌های آموزشی. آن‌جا باید تمهیداتی اندیشیده شود و طرحی ملی درانداخته شود اما وزارت کار براساس اختیارات خودش دارد بحث بنگاه‌های اشتغال و طرح تکاپو را مطرح می‌کند. دامنه این طرح اما خیلی زیاد نیست.
وزارت کار اصولا به اندازه توان خود چه راهکارهایی برای حل معضل اشتغال در نظر گرفته است؟
ما در بسته سیاستی اجرایی به‌طور دقیق به شناخت معضلات و موانع ...