ازآنجاکه ریشه فقر در افزایش تورم و کاهش قدرت خرید آحاد جامعه و به‌طورکلی در بستر اقتصاد بیمار ایران است، آیا حاکمیت تدبیری برای برون‌رفت از این معضل اندیشیده و یا اینکه غده سرطانی اقتصاد آن‌قدر ریشه دوانده که جراحی نیز کارساز نخواهد بود.
سالیان درازی است که کارشناسان امر بارها بیماری مزمن اقتصاد ایران را هشدار داده و بر استقلال از درآمدهای نفتی و تکیه‌بر تولیدات داخلی تأکید کرده بودند. اما متأسفانه با جدی گرفته نشدن این مهم و وابستگی ۴۰ ساله به قدرت نفت، راه برای تحریم‌های سنگین از جانب ابرقدرت‌های اقتصادی باز ماند.
سید مرتضی افقه، استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز در خصوص تبعات گرانی بر جامعه، به ایلنا گفت: اگر همزمان با روند رو به رشد تورم، درآمدها افزایش پیدا نکند، موجب کاهش قدرت خرید توده مردم می‌شود که قطعاً در ایران اتفاق افتاده و افول توان قدرت خرید توده مردم بی‌تردید رخ داده و این رویکرد رو به فزونی است.
وی اضافه کرد: در حال حاضر علاوه بر افزایش تورم با نوسانات قیمتی نیز مواجه هستیم که آن‌هم تبعات خود را دارد.
افزایش فقر تبعات اجتماعی زودهنگامی به دنبال دارد
افقه در تعریف کاهش قدرت خرید، توضیح داد: کاهش قدرت خرید، مردم را به سمت فقر سوق داده و اگر این روند طولانی شود تبعات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گسترده‌ای را در بر خواهد داشت.
استاد دانشگاه شهید چمران اهواز، خاطرنشان کرد: تبعات اجتماعی فقر زودهنگام‌تر رخ خواهد داد و افراد را در معرض عارضه‌های اجتماعی متعدد مانند بزه‌کاری، فروریختن اخلاق، کاهش اعتمادبه‌نفس، محرومیت از دسترسی‌های سیاسی، اجتماعی، آموزشی و تحقیر شدن قرار خواهد داد که در صورت تداوم این روند، تبعات سیاسی ازجمله شورش‌های کور با هزینه‌های سنگین را به دنبال خواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه سال‌هاست که قدرت خرید افراد جامعه کاهش پیدا کرده است، بیان کرد: متأسفانه در سال جاری کاهش قدرت خرید مردم با شدت بیشتری مواجه بوده و به‌صورت متراکم‌تر هویدا شده است.
به اعتقاد این اقتصاددان، حوادثی مثل تجمعات دی‌ماه سال گذشته نمونه‌هایی از عارضه‌های متراکم شده حاصل از افرایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم بوده است.
افقه ضمن اشاره به اینکه در حال حاضر مشکلات اجتماعی ریشه دوانده و رفع آن‌ها پرهزینه و زمان‌بر است، اذعان کرد: وقتی اخلاق فرو می‌پاشد، بازگرداندن آن به جامعه نه‌تنها کار ساده‌ای نیست، بلکه در کوتاه‌مدت نیز امکان‌پذیر نخواهد بود.
افقه معتقد است: با توجه به شرایط موجود، این‌گونه به نظر می‌رسد که سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان خیلی هم به فکر چاره‌اندیشی نیستند و به عبارت بهتر عنان اختیار از دستشان خارج شده است.
وی با اشاره به اینکه یکی از علل افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم تحریم‌هایی است که به کشور تحمیل گردیده، عنوان کرد: در شرایط فعلی شاید بتوان تنها هزینه‌ها و تبعات تحریم‌ها را به حداقل رساند و در غیر این صورت کار جدی نمی‌توان کرد. البته باید تدبیری برای سیاست‌های داخلی و خارجی اندیشیده شود.
استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: بر اساس علم اقتصاد، یک تولید کننده وقتی در مرحله سوددهی قرار دارد سعی می‌کند این سود را به حداکثر برساند و اگر در منطقه‌ی زیان قرار بگیرد، سعی بر کاهش میزان زیان دارد و در حال حاضر کشور ما ازنظر اقتصادی و اجتماعی در منطقه زیان قرار گرفته و اقداماتی که حاکمیت انجام می‌دهد نیز در همین راستا و کاهش میزان زیان است.
افقه با اشاره به اینکه در حال حاضر دل‌مشغولی‌های حاکمیت در مواجه با سیاست‌های خارجی است، تأکید کرد: تنها راه دولت برای افزایش خدمات اجتماعی حمایت از انجیوها و سازمان‌های مردم‌نهاد است و اگر توان حمایت ندارد حداقل مانعی بر سر راه آن‌ها نتراشد.
وی افزود: مدت‌هاست جوان‌های دلسوز از طریق انجیو ها در زمینه‌های گوناگون اجتماعی و اقتصادی ازجمله کمک به کودکان کار و زنان بی‌سرپرست و خانواده‌های نیازمند، و انجمن‌های خیریه فعالیت می‌کنند و این تنها راهی است که می‌تواند مثمر ثمر باشد چرا که دولت به دلیل مشغولیت‌های سیاسی و تحریم‌هایی که با آن دست‌به‌گریبان است، در این شرایط بحرانی قادر به افزایش خدمات اجتماعی خود نیست.
تورم و گرانی قفلی بر ازدواج جوانان
افقه یکی از عمده معضلات جوانان در شرایط کنونی را عدم امکان تشکیل زندگی مشترک خواند و گفت: در حال حاضر قشر انبوهی از جوانان امکان ازدواج را ندارند و اگر بخواهیم این مسئله را ریشه‌یابی کنیم یکی از دلایل عمده آن کاهش قدرت خرید و افزایش فقر است که باعث شده جوانان به دلیل عدم دسترسی به فرصت شغلی نتوانند شرایط ازدواج را فراهم کرده و دچار تبعات ناشی از عدم برآورده شدن این نیاز اساسی شوند.
این دکترای اقتصاد علت فشار زیاد تحریم‌ها به کشور را وابستگی ایران به درآمدهای نفتی دانست و تصریح کرد: با وجود وابستگی اقتصادی به نفت، بی‌شک اگر بخش قابل‌توجهی از فعالیت‌های اقتصادی که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم وابسته به اجزای نفت است تعطیل شود، به‌تبع آن، آمار بیکاران افزایش پیدا خواهد کرد و در شرایط کنونی در کوتاه‌مدت هیچ راهی برای برون‌رفت از این معضل وجود نخواهد داشت.
وی با بیان این نکته که ما هر چه تدبیر بود طی این ۴۰ سال اندیشیده‌ایم، گفت: دولت و حاکمیت اگر نان خورهای بودجه خود را کم کنند می‌توانند در جهت ارائه خدمات، مسئولیت‌ها و تأمین اجتماعی و کمک به اقشار کم‌درآمد از طریق گسترش یارانه‌های چند دهک پایین، گام‌های مؤثری بردارند. اما وابستگان و نان‌خورهایی که سودی برای کشور ندارند سهم عمده‌ای از بودجه را نصیب خود کرده و ارتزاق می‌کنند.
منبع: ایلنا