رضا محمدیاری. کارشناس انرژی

تحولات بازارهای نفت و گاز همان گونه که به صورت مستقیم و غیرمستقیم از متغیرهای مختلف سایر بازارها تأثیر می‌پذیرد، به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر سایر بازارها نیز اثر می‌گذارد. از این‌رو بررسی این بازار می‌تواند در تعمیق نظر پژوهشگران و سیاست‌گذاران برای پیش‌بینی و تحلیل وضعیت بازارهای مختلف مؤثر باشد.
قیمت‌های رو به نزول
قیمت نفت از ابتدای سال‌جاری میلادی به صورت مستمر رو به کاهش بوده است و از حدود ٥٠ دلار در ابتدای ژانویه به کمتر از ٤٥ دلار در اکتبر رسیده است. «نفت برنت‌ دریای‌ شمال» (Brent) در ساعات آغازین روز جمعه، ٣٠ اکتبر، به ٤٨,٨٠ دلار رسید که نسبت به روز قبل ٠.٥١ درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین «نفت وست ‌تگزاس ‌اینترمدیت» (WTI) در همین روز با ٠.٢٦ درصد افزایش نسبت به روز قبل به ٤٦.٠٦ دلار رسید. برخی پیش‌بینی‌های مؤسسات مختلف حاکی از این است که دو سال زمان نیاز است تا بازار نفت دستخوش تغییرات اساسی شود. براساس نظرسنجی روزنامه «وال‌استریت‌ ژورنال» از ١٣ بانک بین‌المللی سرمایه‌گذاری، با وجود روند کاهشی قیمت نفت در یک سال اخیر، بهای هر بشکه نفت‌ خام در سال آینده میلادی از ٦٠ دلار در هر بشکه فراتر نخواهد رفت. براساس نتایج به‌دست‌آمده از این نظرسنجی، شاخص «نفت برنت ‌دریای‌ شمال» به ٥٨ دلار و «وست‌تگزاس ‌اینترمدیت» به ٥٤ دلار در هر بشکه در سال ٢٠١٦ خواهد رسید.
کاهش تقاضای چین
با وجود کاهش تولید نفت شیل در آمریکا، تولیدکنندگان عمده مانند عربستان و روسیه همچنان به تولید در سطح نزدیک به حداکثر توان خروجی ادامه می‌دهند و درعین‌حال بازار در انتظار ورود نفت‌ خام جدید ایران است. در کنار بالاماندن و افزایش عرضه نفت‌ خام، انتظار می‌رود به علت کاهش رشد اقتصادی چین (دومین مصرف‌کننده نفت جهان) رشد تقاضای نفت کاهش یابد. رشد اقتصادی یکی از عوامل مهم اثرگذار بر تقاضای نفت‌ خام است که دراین‌میان رشد اقتصادی کشورهای بزرگ مانند آمریکا، چین، هند و روسیه می‌تواند تقاضا و در نتیجه قیمت را به شدت متأثر کند.
سبد نفتی اوپک
 از «سبد اوپک» نیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معیارها، برای تعیین قیمت نفت‌ خام استفاده می‌شود. قیمت سبد نفتی اوپک (OPEC Reference Basket Price) - که میانگینی از قیمت نفت ١٢ کشور عضو است كه با توجه به میزان غلظت (سبک یا سنگین‌بودن نفت‌ خام) طبقه‌بندی می‌شوند- در پایان روز چهارشنبه به ٤٣,٢٠ دلار رسید که نسبت به روز قبل از آن ٨٠ سنت افزایش نشان می‌دهد. بالاترین قیمت این سبد در ماه اکتبر مربوط به نهم این ماه با ٤٨.٧٩ دلار بوده است. این شاخص ترکیبی از قیمت نفت سنگین ایران، نفت سبک بصره عراق، نفت شرق اکوادور، نفت صادراتی کویت، نفت ایزوتوپ‌سایدر لیبی، نفت دریایی قطر، نفت سبک عربی عربستان‌ سعودی، نفت موربان امارات ‌متحده ‌عربی، نفت سبک بانی نیجریه، نفت ترکیبی صحرای الجزایر، نفت گیراسول آنگولا و نفت مری ونزوئلاست.
عضویت مجدد اندونزی
سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) اعلام کرده است درخواست کشور اندونزی را برای پیوستن مجدد به اوپک در نشست ماه دسامبر این سازمان بررسی خواهد کرد. براساس اساسنامه اوپک، هر کشوری که به طور خالص صادرکننده نفت باشد، می‌تواند درخواست عضویت در اوپک را مطرح کند که با تصویب سه‌چهارم آرا تأیید می‌شود. اندونزی در سال ١٩٦٢، به این سازمان پیوست اما در ابتدای سال ٢٠٠٩ به دلیل افزایش تقاضای داخلی و کاهش تولید نفت و کندانسه از اوپک خارج شد.  
کاهش سود شرکت‌های نفتی
کاهش قیمت نفت سبب متضرر شدن شرکت‌های نفتی بین‌المللی و کاهش قیمت سهام آنها نیز شده است. هفته گذشته «توتال» یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی جهان اعلام کرد، سود خالص این شرکت فرانسوی در سه ماهه سوم سال‌جاری میلادی با وجود افزایش تولید، در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته یک‌میلیاردو ٨٠‌ میلیون دلار کاهش داشته است. شرکت‌های «شل» و «انی» نیز، که از عمده‌ترین شرکت‌های نفتی بین‌المللی هستند، در هفته گذشته گزارش‌های مشابهی درباره کاهش سود خود منتشر کرده‌اند.
گاز طبیعی
در هفته گذشته قیمت‌های گاز طبیعی که از میانه سال گذشته میلادی روندی نزولی داشت، به کاهش خود ادامه داد. قیمت اسپات هنری‌هاب (Henry Hub) به‌عنوان شاخصی برای قیمت فروش لحظه‌ای گاز طبیعی در آمریکا، از ٢,١٠ دلار در ابتدای هفته به ٢.٣٦ دلار به ازای هر‌ میلیون بی‌تی‌یو یا واحد گرمایی انگلیسی (MMBtu) در پایان هفته کاهش پیدا کرد. دلیل اصلی این موضوع پیش‌بینی آب‌وهوای گرم در شش تا ١٠ روز آینده در آمریکا بیان شده است. شایان ذکر است این شاخص از ژانویه تا می ‌سال ٢٠١٤ میلادی به هشت دلار در هر واحد نیز رسیده بود.

منبع: شرق