براساس سیاست ملی دارویی جمهوری اسلامی ایران، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است شرایطی را فراهم نماید که داروهای موردنیاز بیماران با سلامت و کیفیت مناسب و با منطقی ترین قیمت ممکن و در زمان لازم در اختیار آنان قرار گیرد.

یکی از ابتدایی ترین اصول مدیریت هزینه های دارویی در تمامی نظام های سلامت پوشش داروهایی است که در عین اثربخشی و ایمنی برابر، هزینه کمتری دارند. این اصل ساده نیاز به هیچ گونه محاسبه پیچیده اقتصادی و مدل سازی جهت پیش بینی هزینه ها و پیامد های آتی نداشته و با ساده ترین نوع ارزیابی اقتصادی که اصطلاحا "کمینه سازی هزینه" (cost-minimization) نامیده می شود، قابل اعمال است.

نمونه ای از نقض آشکار سیاست های حاکم بر نظام سلامت در کاهش هزینه های دارویی "پوشش بیمه ای برای داروی گرانتر در عین دسترسی به داروی ارزانتر با همان کیفیت، ایمنی و اثربخشی" است. مثال بارز این ادعا در پوشش بیمه ای انسولین های قلمی سریع الاثر بوده که علی رغم ارائه مطالعات بالینی و اقتصادی به مراجع ذیربط از جمله دبیرخانه شورای عالی بیمه، کماکان حل نشده است.

در حال حاضر دو انسولین به فرم قلمی (Insulin Pen) از نوع سریع الاثر در بازار ایران با نام های ژنریک Insulin Glulisine و Insulin Aspart وجود دارد. این دو محصول که براساس شواهد قوی بالینی، ایمنی و اثربخشی معادل دارند به ترتیب با قیمت های 317.000 و 353.700 ریال در بازار عرضه می شوند. جالب است که پوشش بیمه ای انسولین Aspart که قیمت بالاتری دارد معادل 90 درصد بوده در حالی که پوشش بیمه ای انسولین Glulisine علی رغم قیمت پایین تر، 70 درصد است. بنابراین پرداخت از جیب بیمار مصرف کننده داروی ارزانتر 95.100 ریال به ازای هر قلم انسولین و پرداخت از جیب بیمار مصرف کننده داروی گرانتر معادل 35.370 ریال است. با در نظر گرفتن دوز متوسط روزانه انسولین که 40 واحد بوده، پرداخت از جیب هر بیمار در سال برای داروی ارزانتر حدود 4.628.000 ریال بوده و پرداخت از جیب هر بیمار مصرف کننده داروی گرانتر حدود 1.721.000 ریال در سال است. این یعنی بیماری که داروی با کیفیت و اثربخشی برابر و قیمت ارزانتر را دریافت می کند به نحوی جریمه شده که مجبور است حدود 2.7 برابر بیماری که داروی گرانتر برای وی تجویز شده هزینه پرداخت کند.

اگر از نقطه نظر وزارت بهداشت به این موضوع نگاه کنیم اهمیت بیشتر این موضوع آشکار می شود. براساس آمارنامه دارویی سال 1396، بیش از 12 میلیون عدد قلم انسولین Aspart و حدود 463 هزار عدد قلم انسولین Glulisine  به فروش رسیده است. اگر فرض کنیم تمامی این تعداد قلم انسولین تحت پوشش سازمان های بیمه گر بوده رقمی در حدود 3820 میلیارد ریال بودجه صرف داروی گرانتر شده است. این در حالی است که تنها حدود 103 میلیارد ریال برای داروی ارزانتر هزینه شده است.

در صورت اعمال کوچکترین اصلاح در این رویه، حتی در شرایطی فرضی که هر دو دارو با قیمت های فعلی و با پوشش 90 درصدی مورد بازپرداخت قرار گیرند و مصرف هر دو محصول در سال برابر شود کل بودجه پرداختی سازمان های بیمه حدود 3761 میلیارد ریال شده که نشان دهنده صرفه جویی حداقل 59 میلیارد ریالی در سال است. حال آنکه امکان صرفه جویی بسیار چشمگیرتر در صورت پوشش حداقل قیمت دارو نیز وجود خواهد داشت.

دکتر محمدجواد فروغی مقدم

مشاور فارماکواکونومی شرکت های دارویی

مشاور Market Acce

ss شرکت SANOFI

منبع: فانا