قیمت گوشت ذائقه عمومی را تغییر داد: تولید ٣٧٧هزار تن گوشت قرمز مقابل ١٥٠هزار تن واردات
آمار ذبح دام در ایران حدود نیم قرنی است که از سوی وزارت اقتصاد و مرکز آمار ایران منتشر می‌شود. آماری که به استناد ذبح اصولی و مجاز در کشتارگاه‌ها اخذ و نمایانگر مصرف دام در داخل کشور است. مصرفی که گاهی با واردات دام، اعم از زنده و گوشت یخ‌زده پوشش کامل داده می‌شود تا کمبودها جبران شود. در این حوزه آخرین آمار ذبح دام در کشتارگاه‌های سراسر کشور، نکات قابل توجهی را به نمایش گذارده و مشخص کرده است که تغییرات الگوی مصرف در کنار افت تولید گوشت قرمز مابین سال‌های ٨٧ و ٨٨ باعث افت شدید کار در کشتارگاه‌های کشور شده‌است (در مقایسه با‌سال ٨٣). هرچند که رشد اندک بعد از سال ٩٠ تا ٩٢ هم درنهایت نتوانسته افت میانگین ٣٠درصدی تولید را در‌سال ٩٢ به ٨٧ پوشش دهد. این موضوع که می‌تواند به‌دلیل توجه به واردات بیشتر یا کاهش سرانه مصرف مردم باشد در دولت دهم رخ داده و حقیقت
کوچک شدن جیب مردم و حذف تدریجی گوشت از سفره خانوارهای کم‌درآمد را نشان داده است. مرور آمارها گویای این حقیقت است که رشد اندک‌اندک کشتار دام از‌سال ٩٠ تا ٩٢ هنوز نتوانسته سرانه کشتار را به سال‌های ٨٣ و ٨٤ بازگرداند. حال با اثبات کاهش ذبح و در نتیجه کاهش مصرف دام در کشور باید بحث افزایش میزان جمعیت را هم در نظر داشت تا مشخص شود هشدارهای جدی کارشناسان برای سوء تغذیه در سطح کلان درست و منطقی بوده است.
تولید ٣٧٧هزار تن گوشت قرمز در کشتارگاه‌های کشور
اطلاعات به‌دست‌آمده از ٣٩١ کشتارگاه خصوصی و دولتی کشور در‌سال ٩٢ نشان می‌دهد که استان فارس در تعداد کشتارگاه در کشورمان رکورددار است و استان‌های قم و قزوین در پایین‌ترین رتبه این جدول قرار دارند. خلاصه‌خوانی این آمار نشان می‌دهد، مقدار توليد گوشت قرمز در كشتارگاههاي كشور بر حسب وزن لاشه‌هاي كشتارشده ٣٧٧هزارتن بوده است. تعداد لاشه قابل مصرف گوسفند و بره ذبح شده ٧٤٥٠هزار لاشه به وزن ١٣٨هزار تن گزارش شده است كه استان تهران با ١٦٧٨هزار لاشه به وزن ٢٦هزار تن بيشترين تعداد را به خود اختصاص داده است. تعداد لاشه قابل مصرف بز و بزغاله ذبح شده ٢٢٠٦هزار لاشه به وزن ٣٣هزار تن بوده كه استان اصفهان بـا ٦٠٢هزار لاشـه بـه وزن ٨هزار تن بيشترين تعداد را به خود اختصاص داد. تعداد لاشه قابل مصرف گاو و گوساله ذبح‌شده ١٠٣٥هزار لاشه به‌وزن ١٩٨هزار تن و بيشترين تعداد مربوط به استان تهـران بـا ١٩٨هزار لاشه به‌وزن ٣٢هزارتن بوده است.
چه دلایلی تولید گوشت قرمز را کاهش داد؟
این آمار در قیاس با‌سال پیش از آن یعنی ٩١ نشان می‌دهد که، کشتارگاه‌های تهران در‌سال ٩٢ کم‌کار‌تر از سال پیش از بوده‌اند و به نوعی ٩درصد کمتر تولید گوشت را در فعالیت‌های خود داشته‌اند. به‌عبارتی دیگر، مقـدار توليـد گوشـت نسبت به‌سال قبل براي گوسفند و بره ١٠درصد و بز و بزغاله ٤درصد افزايش داشته است. اين درحالي است كه مقدار توليـد گوشـت گـاو و گوساله، گاوميش و بچه گاوميش و شتر و بچه‌شتر كشتارشده نسبت به‌سال قبل به ترتيب ٣٤، ٢٠و ٥درصد كاهش داشته است. همچنین بررسي روند تعداد و وزن لاشه كشتاري گاو و گوساله حاكي از كـاهش قابـل تـوجهي از كشـتار ايـن نـوع دام در سال ١٣٩٢ اسـت. افزایش قیمت گوشت گاو و گوساله در کنار افزایش مصرف گوشت‌های منجمد وارداتی و افزایش مصرف گوشت سفید از جمله عواملی است که تولید گوشت قرمز در کشور را کاهش داده است.
اوضاع مصرف در ده‌سال گذشته
نگاهی به آمار‌های کشتار دام در کشتارگاه‌های کشور در میانگین زمانی سال‌های ١٣٨٣ تا ١٣٩٢ نشان می‌دهد که، كمترين تعداد لاشه قابل مصرف گوسفند و بره ذبح‌شده با ٤٨٨٤هزار لاشه به وزن ٩٠هزارتن مربوط به‌سال ١٣٨٩ و بيشترين تعداد با ١٠٠٣٨هزار لاشه به‌وزن ١٧٠هزار تن مربوط به‌سال ١٣٨٧ بوده است. اين ميزان در‌سال ١٣٩٢ به ٧٤٥٠هزار لاشه به‌وزن ١٣٨هزارتن رسيده است. همچنین كمترين تعداد لاشه قابل مصرف بز و بزغاله ذبح‌شده با ١٧٤٩هزار لاشه به‌وزن ٢٥هزارتن مربوط به‌سال ١٣٨٩ و بـيشتـرين تعـداد بـا ٢٩١٤هزار لاشه به‌وزن ٣٩هزارتن مربوط به‌سال ١٣٨٥ بوده است. اين ميزان در‌سال ١٣٩٢ به ٢٢٠٦هزار لاشه به وزن ٣٣هزارتـن رسيده است. كمترين تعداد لاشه قابل مصرف گاو و گوساله ذبح‌شده با ١٠٣٥هزار لاشه به‌وزن ١٩٨هزارتن مربوط به‌سال ١٣٩٢ و بيشترين تعداد با١٥٧٨هزار لاشه به‌وزن ٢٦٩هزارتن مربوط به‌سال ١٣٨٧ بوده است. كمترين تعداد لاشه قابل مصرف گاوميش و بچه گاوميش ذبح‌شده با ٢٠هزار لاشه به وزن ٣هزار تن مربوط به سالهاي ١٣٨٩ و ١٣٩٢و بيشترين تعداد با ٥٤هزار لاشه به وزن ٨هزار تن مربوط به‌سال ١٣٨٤ بوده است. كمترين تعداد لاشه قابل مصرف شتر و بچه شتر با ٢٠هزار لاشه به وزن ٤ هزارتن مربوط به‌سال ١٣٨٤ و بـيشتـرين تعـداد بـا ٤٥هزار لاشه به وزن ١٠هزارتن مربوط به‌سال ١٣٨٨ بوده است. اين ميزان در‌سال ١٣٩٢ به ٢٤هزار لاشه به وزن ٥هزار تن رسيده است.
سهم واردات در تأمین گوشت مصرفی و مزیت‌های آن
میزان کاهش مصرف گوشت قرمز در کشورمان روی مقوله واردات این محصول نیز موثر بوده است و گوشت وارداتی که حدود ١٠درصد از مصرف گوشت در کشورمان را تأمین می‌کرده است در‌سال ٩٢ به رقم ١٥٠هزار تن رسیده است. این رقم البته در قیاس با حدود ٨سال گذشته آن رقم بسیار بالایی است؛ زیرا مقدار گوشت واردشده به ایران پیش از‌سال ٨٤ کمتر از ٦٤هزارتن بوده است. البته این را هم باید اضافه کرد که نظرات کارشناسی درخصوص معضلات تولید گوشت در کشورمان هم در این مسیر اثراتی داشته است. به‌طور مثال یکی از مقام‌های وزارت بهداشت درخصوص تولید گوشت قرمز در ایران گفته بود: کشور ما به‌دلیل موقعیت اقلیمی خود در زمینه تأمین خوراک دام با مشکلاتی مواجه است و در این رابطه ما در مضیقه هستیم. وجود موقعیت آب و هوایی خشک و نیمه‌خشک ما در منطقه گواهی بر این مدعا است؛ در حقیقت ما در زمینه غذای دام اعم از ذرت، کنسانتره، گندم و سویا به واردات وابسته هستیم و در این رابطه کاملا به صرفه است که دام زنده را وارد کشور کنیم. درنهایت انتظار می‌رود سرانه مصرف گوشت در کشورمان که طبق آخرین آمار حدود ١٣ کیلوگرم ذکر شده است، با تغییر شرایط به رقم پایین‌تری برسد.
بی‌میلی به مصرف گوشت از سال ٨٧
چنانچه در جدول مشخص است، میزان لاشه قابل مصرف در کشتارگاه‌های کشور از یک سیر هماهنگ و همگون تبعیت می‌کند. سیری که در مصرف گوشت گوسفند و بره به‌دلیل فراگیری آن مشهودتر است. به‌عنوان مثال گوشت گوسفند و بره که مصرف آن در‌سال ٨٣ به ٧٦٣٧ لاشه رسیده بود تا سال ١٣٨٧ به روند صعودی خود ادامه داد و در این‌سال به میزان ١٠٠٣٨هزار لاشه رسید. رکوردی که تا امروز در جامعه ایرانی شکسته نشد. اما کاهش شدید مصرف از‌سال ٨٧ تا‌سال ٩٢ نشان می‌دهد که در روزهای آغازین دولت دهم، تولید گوشت قرمز نیز کاهش یافت و با افت حدود ٣٠درصدی روبه‌روست. این بدان معنی است که ایرانیان در این ایام سعی دارند کالاهای جایگزین را امتحان کنند و رنگ قرمز گوشت را کمتر در سفره‌های خود دیده‌اند. در کنار این، مصرف بز و بزغاله که اقشار کمتری آن را مصرف می‌کنند نوسان کمتری داشته و در طول ده سال گذشته بین رقم١٧٥٠ تا ٢٩٠٠هزار لاشه تغییر کرده است. البته که اگر‌سال ٨٧ را معیار اوج مصرف در دهه گذشته قرار دهیم خواهیم دید که مصرف بز و بزعاله نیز حدود ١٠درصد کاهش داشته است. افزون بر این مصرف گاو و گوساله نیز در‌سال ١٣٨٧ به ١٥٧٨ تن رسید، اما در‌سال افول مصرف یعنی‌سال ٩٢ حدود ٣٠درصد کاهش را تجربه کرد. مصرف گاو میش و بچه گاومیش هم از این مسیر جدا نیست. این نوع گوشت در‌سال ٨٧ حدود ٤٧هزار تن مصرف شد و در‌سال ٩٠ مصرف آن به نصف رسید. اما در آخر مصرف گوشت شتر نیز ٣٤هزار تن در‌سال ٨٧ به ٢٤هزار تن در‌سال ٩٢ رسید، اتفاقی که گواه کاهش شدید تولید و به تبع آن مصرف را از سال ٨٧ به بعد تأیید می‌کند.
منبع: شهروند