بودجه سال آينده تهران تحت‌تاثير دو رويداد در اقتصاد شهر، باید از مسير «سنتي» فاصله بگيرد و متفاوت تدوين شود. «ركود» شديد فعاليت‌‌هاي ساختماني و اصلاح ضوابط «طرح‌ تفصيلي» طي ماه‌هاي اخير، روند كسب درآمدهاي اتفاقي و ناپايدار در شهرداري را تحت‌الشعاع قرار داده و باعث افزايش ريسك تامين‌مالي تهران از محل انواع عوارض ساخت‌وساز شده است. مديريت ‌شهري با پيش‌بيني تداوم وضعيت فعلي، در نظر دارد بودجه 94 پايتخت را با حداقل رشد ريالي و در عين حال «واقعي و احتياطي» تنظيم كند. سه گزينه براي سقف بودجه شهرداري مطرح است.

هواي ابري «ماليه» تهران

شهرداري تهران طبق برنامه‌ 5ساله‌اي كه پارسال در شوراي شهر به تصويب رسيد، اجازه دارد بودجه94 اداره پايتخت را 12درصد نسبت به رقم امسال افزايش دهد و در حدود 17900 ميليارد تومان طراحي كند اما تنگناي موجود در «ماليه تهران» كه به‌خاطر ركود شديد ساخت‌وساز در سال جاري و افت قابل‌توجه درآمد اتفاقی شهرداري از محل انواع عوارض‌ ساختماني، به وجود آمده است مديريت‌شهري را بر آن داشته به‌ناچار «رشد تك‌رقمي» براي منابع مالي سال آينده پايتخت در نظر بگيرد. این اجبار باعث خواهد شد شیوه سنتی تامین مالی در شهرداری با قطع وابستگی به درآمدهای ناپایدار و اتفاقی به سمت درآمدهای جدید و البته پایدار تغییر پیدا کند.

بررسي‌هاي «دنياي‌اقتصاد» در آستانه ارائه لايحه بودجه سال94 شهرداري تهران به صحن شوراي شهر، نشان مي‌دهد: هم‌اكنون در مجموعه مديريت شهري، سه گزينه 16400 ميليارد، 17400 ميليارد و 17900 ميليارد تومان براي تعيين ظرفيت بودجه سال آينده پايتخت مدنظر است كه تا اين لحظه، مجموعه شورا و شهرداري، بر گزينه مياني كه حداكثر 9درصد نسبت به بودجه امسال بيشتر است، اجماع كرده‌‌اند. به اين ترتيب، شهرداري تهران بعد از حداقل سه سال اوضاع مناسب درآمدي و در حالي كه بودجه93 خود را با 14درصد افزايش نسبت به بودجه سال92 بسته بود، مجبور به كاهش سرعت در آزادراه «كسب‌درآمد» شده است. گمانه‌زني‌ها حتي حكايت از احتمال عدم ارائه «متمم» بودجه سال93 در هفته‌هاي آتي دارد.  شهرداري در دو سه سال اخير به واسطه اول «رونق ساخت‌وساز» و دوم «مجوزهايي كه در كميسيون ماده5 براي برج‌سازها از بابت تغييركاربري و تراكم‌اضافي صادر مي‌شد»، بهترين دوران ماليه شهر را پشت‌سر گذاشت.

اما در حال‌حاضر نه خبري از ترافيك بسازوبفروشي است و نه امكاني براي دورزدن ضوابط طرح تفصيلي. در شرايط فعلي، مطابق آنچه رئيس كميسيون برنامه و بودجه شوراي شهر اعلام كرده، با توجه به احتمال سرايت ركود مسكن به سال آينده و در نتيجه حفظ وضع موجود در سال94، قرار است بودجه جديد شهرداري تهران با نگاه «واقعي و احتياطي» تدوين شود.

 دو دیدگاه در شورا

چراغ سبز شوراي‌شهر تهران طي اين سال‌ها براي تصويب متمم‌هايي كه شهرداري در نيمه‌دوم هر سال ارائه مي‌كرد تا بتواند افزايش درآمد‌هاي خود را – بيش‌از سقف مصوب بودجه‌ سالانه- ازطريق ايجاد يكسري محل‌هاي هزينه‌اي جدید موجه كند یا به تعبیر دیگر اضافه درآمدهای خود را قانونی کند، هنوز برای سال 93 روشن نشده و شاید به‌خاطر آنچه «دست نیافتن به درآمد اضافی در سال جاری» عنوان می‌شود، اصلا نیازی به این مجوز شورا حداقل برای امسال وجود نداشته باشد.

به گزارش «دنیای اقتصاد» شهرداری تهران برخلاف سال‌های گذشته که در اوایل فصل زمستان به دلیل تحقق درآمدها بیش از سقف پیش‌بینی شده در بودجه سالانه به ارائه متمم بودجه به‌منظور کسب مجوز برای اضافه هزینه‌های خود اقدام می‌کرد؛ تاکنون برای ارائه متمم بودجه 93 اقدامی نکرده است. برخی از کارشناسان شهری می‌گویند ممکن است این عدم تمایل به معنای بروز گسترده آثار منفی رکود ساخت‌وساز بر بودجه شهرداری تهران و ناکامی در تحقق درآمد اضافه‌تر از سقف بودجه 15 هزار و 845 میلیارد تومانی امسال باشد. علاوه بر این شهرداری تهران در روزهای آتی موظف به ارائه لایحه پیشنهادی بودجه سال 94 به پارلمان محلی پایتخت نیز هست.

از سال گذشته شوراي شهر تهران با تصويب احكام درآمدي در لايحه برنامه پنج ساله شهرداري، منابع مالي مجاز براي اداره شهر تهران را بدون ملاحظه‌هايي كه هم‌اكنون نسبت به وضعيت شهرسازي و كسب درآمدهاي ناشی از عوارض ساخت‌وساز توسط شهرداري مطرح است، تعيين و تصويب كرد. براساس برنامه پنج ساله دوم، شهرداری تهران در فاصله سال‌هاي 93 تا 97 اجازه دارد در مجموع 102 هزار ميليارد تومان درآمد كسب كند؛ به طوري كه 15 هزار ميليارد تومان آن براي سال جاری تعيين شده و در سال‌هاي بعد بين 8 تا حداكثر 12 درصد به سقف بودجه افزوده مي‌شود. تعيين نرخ رشد 12درصدي براي بودجه‌ سالانه شهرداري ‌تهران با توجه به تورم بالاي 20درصد در كل‌ كشور و قطعا بيش از آن در تهران نشان مي‌دهد آنچه در قالب منابع ‌درآمدي در برنامه پنج ساله گنجانده شده كف‌ درآمدهاي قابل ‌وصول محسوب مي‌شود. برمبنای این برنامه سقف پیش‌بینی شده برای بودجه سال 94، شهرداری تهران حدود 17 هزار و 900 میلیارد تومان است؛ اما هم‌اکنون برای تایید این رقم در شورای شهر تهران دو دیدگاه به‌وجود آمده است: برخی از اعضای شورای شهر تهران معتقد هستند شهرداری تهران باید سقف بودجه سال آینده خود را معادل رقم پیش‌بینی شده در برنامه پنج ساله شهرداری تهران قرار دهد. با این حال برخی دیگر از اعضای شورای شهر تهران با لحاظ پارامترهایی همچون احتمال ادامه رکود مسکن، کمبود منابع مالی دولت، احتمال تصویب لایحه درآمدهای پایدار و... معتقدند: رقم بودجه سال 94 نیز باید در حدود بودجه سال 93 شهرداری تعیین شود تا از این طریق شهرداری تهران بتواند در دخل و خرج خود الگوی اقتصاد مقاومتی را رعایت کند. سایه این سه پارامتر در شرایطی بر بودجه 94 سنگینی می‌کند که 57 درصد بودجه امسال شهر تهران به انواع عوارض ساخت‌وساز وابسته بود. بنابراین ناپایداری درآمدی تا این حد باعث شده پارلمان محلی پایتخت محتاطانه برای بررسی بودجه سال آینده قدم بردارد. سخنگوی شورای شهر تهران در تشریح این دو دیدگاه درخصوص نحوه تنظیم بودجه سال 94 شهرداری تهران عنوان کرده یکی از دیدگاه‌ها این است که رقم بودجه سال آینده شهرداری تهران براساس برنامه پنج‌ساله به تصویب برسد و دیدگاه دیگر آن است که با توجه به وضعیت کنونی اقتصاد کلان کشور، سقف اعتبارات پروژه‌های عمرانی حفظ شود و در سایر ردیف‌ها یا افزایش نداشته باشد یا محدودیت‌هایی ایجاد شود. رضا تقی پور سخنگوی شورای شهر تهران پیش‌تر اعلام کرده بود که اولویت‌های بودجه شهرداری در سال 94 تکمیل خطوط باقیمانده مترو خواهد بود.

 سوال از شهرداری

رحمت‌الله حافظی رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران یکی از اعضایی است که نه تنها افزایش رقم بودجه شهرداری تهران در سال 94 را نسبت به سال جاری مناسب نمی‌داند، بلکه معتقد است سقف بودجه سال 94 شهر تهران باید حداقل 10 درصد نسبت به سال جاری کاهش یابد.

او درباره احتمال ارائه شدن یا نشدن متمم بودجه 93 به «دنیای اقتصاد» گفت: متمم بودجه وقتی ارائه می‌شود که یک دستگاه اجرایی از سقف بودجه پیش‌بینی شده فراتر رود و برای آنکه بتواند جلوه‌های قانونی را برای هزینه کرد منابع خود فراهم کند متمم بودجه ارائه می‌دهد.

او ادامه داد: بر حسب اطلاعاتی که من دارم به نظر می‌رسد 100 درصد بودجه پیش‌بینی شده برای سال 93 در حال تحقق است و این احتمال وجود دارد که در روزهای پایان سال شهرداری ملزم به ارائه متمم شود. از این رو شهرداری در حال ایجاد فضایی برای تهیه متمم و ارسال آن به شورای شهر تهران است. این عضو شورای شهر تهران درباره رقم احتمالی بودجه 94 شهرداری تهران اظهار کرد: ببینید اگر این پیش فرض را داشته باشیم که شرایط اقتصادی سال 94 مشابه سال جاری پیش رود یعنی وضعیت بدتر نشود در این شرایط بازهم بودجه سال جاری این ظرفیت را دارد که حداقل 10 درصد نسبت به سال 93 کمتر باشد. او با بیان اینکه شورای شهر چندان به دنبال ایجاد محدودیت برای شهرداری نیست، تاکید کرد: به نظر می‌رسد 10 درصد کاهش نسبت به سال 93 و با احتساب تورمی که در سال 94 خواهیم داشت بازهم پاسخگوی نیازهای شهر تهران خواهد بود و می‌شود شهر تهران را با همین کیفیت فعلی مدیریت کرد؛ بدون آنکه خللی در خدماتی که به شهروندان ارائه می‌شود، ایجاد شود.  

حافظی با طرح این سوال که آقای شهردار جایگاه اقتصاد مقاومتی در مجموعه شما کجاست، گفت: نباید فقط شعار دهیم باید در عمل هم نشان دهیم اقتصاد مقاومتی در چارچوب‌های فکری ما اهمیت دارد و در عمل به آن توجه می‌کنیم. علاوه بر این کاهش ریخت‌وپاش‌ها و منابعی که هدر می‌رود هم باید یکی از سیاست‌های اصلی در بودجه سال 94 باشد. از این منظر می‌توان حداقل با 10 درصد کاهش هزینه‌ها شهر را با همین کیفیت اداره کرد.

او اضافه کرد: هر چند من اعتقاد دارم اگر این کاهش را تا سطح 25 درصد هم اعمال کنیم باز می‌توان شهر را با همین کیفیت اداره کرد.

 پیش‌بینی رقم بودجه 94

در این میان رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران «واقعی» بسته شدن بودجه سال جاری را یکی از دلایل عدم ارائه متمم بودجه تاکنون عنوان کرد و به «دنیای اقتصاد» گفت: ممکن است شهرداری تهران امسال به اصلاحیه بودجه نیاز داشته باشد؛ به این معنی که ممکن است شهرداری نیاز به مجوزی ازشورا داشته باشد که منابع تعیین شده در یک ردیف بودجه‌ای را در جای دیگر هزینه کند.

علیرضا دبیر، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران با تاکید براینکه بودجه سال 93 شهرداری تهران به شکل واقعی بسته شد، اظهار کرد: پیش از این در سال‌های گذشته بودجه شهرداری تهران به شکل کاملا انقباضی بسته می‌شد و وقتی شهرداری اضافه درآمد داشت از شورا مجوز متمم بودجه دریافت می‌کرد؛ اما امسال بودجه به شکل واقعی دیده شد تا نیازی به دوباره کاری و دریافت متمم وجود نداشته باشد.

او با اشاره به نزدیک بودن زمان ارائه لایحه پیشنهادی بودجه سال 94 شهرداری تهران به شورای شهر افزود: باید بودجه سال آینده شهرداری به شکل واقعی دیده شود؛ بنابراین نیاز به بررسی همه جانبه در شورا دارد. در برنامه پنج ساله شهرداری تهران سقف بودجه سال آینده شهرداری رقم 17 هزار و 900 میلیارد تومان پیش بینی شده است؛ اما پیش بینی من این است که پیشنهاد شهرداری تهران برای بودجه 94 بین 17 هزار و 400 تا 17 هزار و 500 میلیارد تومان باشد.

این عضو شورای شهر تهران در پاسخ به این سوال «دنیای اقتصاد» که آیا شهرداری با کم کردن سقف بودجه پیش بینی شده در برنامه پنج ساله برای سال آینده نگاه احتیاطی دارد، تصریح کرد: به نوعی شهرداری تصمیم دارد که با نگاه احتیاطی برای سال آینده بودجه سال 94 را ببندد.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۳۹۳ - گروه مسكن- بهشاد بهرامي