محمدرضا منجذب/دانشیار اقتصاد

 این نوشتار بر مبنای نحوه تامین مالی کسری بودجه که توسط همتی اعلام شده است، تنظیم می شود.

1- يكي از ايرادات وارده بر پيش‌بيني‌هاي اين تحليل، مربوط به كارآمدي سياست مالي مي‌باشد كه از قضيه «برابري بدهي بارویی» (رابرت بارو استاد دانشگاه هاروارد) (https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Barro) نشأت مي‌گيرد. به‌طور خلاصه اين قضيه بيان مي‌كند كه بار مخارج دولت بر بخش خصوصي چه از طريق افزايش در ماليات تأمين مالي شود و چه از طريق فروش اوراق قرضه، برابر است.

 2- فروش اوراق قرضة دولتي باري را بر بخش خصوصي تحميل مي‌كند كه مجبور به پرداخت بدهي مالياتي آتي به‌منظور تأمين پرداختهاي بهره‌اي مي‌كند و اگر اوراق قرضه با سررسيد معين باشند دولت مجبور به باز خريد اوراق قرضه نيز خواهد شد.

3- با فرض اينكه بخش خصوصي اين بدهي مالياتي آتي را كاملاً در نظر بگيرد و آن را در محاسبات خود وارد نمايد، اوراق قرضة دولتي به‌عنوان ثروت خالص به حساب نخواهد آمد. بدهي‌هاي مالياتي آتي، تنزيل خواهند شد و درمي‌يابيم كه ارزش فعلي آنها دقيقاً معادل با ارزش اوراق قرضه فروخته شده خواهد بود. مقالة مهم بارو  بيان جالبي از اين ديدگاه را ارائه نمود كه اوراق قرضه دولت نبايد به‌عنوان ثروت خالص به‌حساب آيند.

4- در اين شرايط براي تأمين مخارج دولت تفاوتي ندارد كه اوراق قرضه دولتي منتشر شود يا مالياتها افزايش يابند زيرا با فروش اوراق قرضه، ثروت بخش خصوصي متأثر نخواهد شد. واكنش بخش خصوصي به افزايش تأمين مالي مخارج دولت از طريق اوراق قرضه صرفاً توسط پس‌انداز بيشتر در دوره فعلي به منظور تأمين بدهي‌هاي ماليات آتي مي‌باشد. به عبارت ديگر اثر افزايش در مخارج دولت يكسان است، چه از طريق افزايش ماليات و چه از طريق فروش اوراق قرضه تأمين مالي شود.

5- بحث‌هايي در مخالفت با قضية «برابري بدهي بارویی» مطرح شده است. در آنچه كه در زير مي‌آيد به‌طور خلاصه به دو انتقاد عمده اشاره ‌مي‌كنيم.

 اولاً اگر بدهي مالياتي آتي كه ناشي از انبساط مالي از طريق اوراق قرضه است به عهده نسل آينده گذاشته شود آنگاه مي‌توان گفت كه نسل فعلي ثروتمند‌تر خواهد شد. به‌هرحال بارو مي‌گويد كه وجود ارثها دلالت بر اين ‌دارد كه نسل فعلي به‌منظور افزايش ارث براي بچه‌هايشان ‌جهت پرداخت بدهي‌هاي ‌آتي، پس‌اندازهايشان را افزايش خواهند داد.

ثانياً با وجود بازار سرمايه ناقص، اوراق قرضة دولت مي تواند به‌عنوان ثروت خالص به حساب آيد. نرخ بهره‌اي كه دولت به اوراق قرضه مي پردازد، حجم بدهي مالياتي آتي را تعيين مي‌كند. در اين شرايط افزايش در تأمين مالي مخارج دولت از طريق اوراق قرضه، ثروت بخش خصوصي و مصرف آن را افزايش خواهد داد و انبساطي‌تر از حالتي است كه مخارج دولت از طريق ماليات تأمين گردد.

 6- سابق بر این در مطالعات مختلفی قضیه برابری بدهی بارویی در اقتصاد ایران (https://ecor.modares.ac.ir/article-18-4216-fa.html) ثابت شده است.

منبع: t.me/drmonjazeb