دکتر جعفر خیرخواهان

پژوهشگر اقتصادی

انرژی بادی در واقع از خورشید سرچشمه می‌گیرد. تابش غیرمستقیم نور خورشید به زمین باعث گرم شدن سطح زمین می‌شود که هوای گرم را به سمت بالا برده و هوای سرد این فضای خالی را پر می‌کند. به این جابه‌جایی انرژی باد گفته می‌شود که یک نوع انرژی حرکتی است. برای مهار و استفاده از این انرژی چندین تکنیک وجود دارد که برق بادی همه فرآیندهایی را دربرمی‌گیرد که انرژی باد را به کار مفید تبدیل می‌کند. تولید برق از انرژی باد موافقان و مخالفانی دارد. هر کدام به جنبه‌ها و ویژگی‌های گوناگون این انرژی و نیز آثار و پیامدهای مثبت و منفی آن اشاره دارند.

دلایل موافقان و مخالفان

به نظر موافقان  هفت دلیل زیر سرمایه‌گذاری در زمینه  انرژی بادی را موجه می‌کند: 1- سبزبودن: انرژی باد یک منبع انرژی سبز است که در مقایسه با سوخت‌های فسیلی و برق هسته‌ای اصلا آلودگی ندارد و مصرف آن به گازهای گلخانه‌ای نمی‌افزاید. 2- پتانسیل بسیار زیاد تولید: توان تولید نیروی باد بسیار زیاد است و می‌تواند تمام انرژی مورد نیاز جمعیت جهان را تامین کند. 3- تجدیدپذیری: نیروی باد تجدیدپذیر بوده و تمام شدنی نیست، چون از خورشید گرفته می‌شود و برخلاف سوخت‌های فسیلی نفت و گاز که روزی تمام می‌شوند، خورشید چندین میلیارد سال دیگر عمر می‌کند. 4- کارآیی مکانی: توربین‌های بادی فضای کمی را اشغال می‌کنند و بزرگترین آنها می‌تواند نیاز برق 1000 خانه را تامین کند. این توربین‌ها را می‌توان در فاصله بسیار نزدیک به هم قرار داد در نتیجه نسبت به صفحه‌های خورشیدی کارآیی بیشتری دارند. 5- رشد سریع: نیروی باد حدود 3 درصد از کل تولید برق جهان را تشکیل می‌دهد، اما با نرخ بسیار بالای 25 درصدی در حال افزایش است که همین امر باعث کاهش هزینه تولید آن هم می‌شود. 6- قیمت در حال کاهش: هزینه تولید این نوع انرژی نیز به سرعت در حال کاهش است و انتظار می رود به لطف پیشرفت‌های فناوری و افزایش تقاضا، قیمت‌ها در آینده قابل پیش‌بینی همچنان کاهش یابد. 7- هزینه بهره‌برداری پایین: هزینه‌های بهره‌برداری آن هم بسیار پایین است.

اما مخالفان سرمایه‌گذاری روی توربین‌های بادی نیز دلایلی برای بدون توجیه بودن این صنعت اقامه می‌کنند: 

1- غیرقابل پیش‌بینی بودن: باد یک منبع انرژی پرنوسان است و نمی‌توان تقاضای انرژی را بر آن متکی کرد. معمولا تا یک سوم ظرفیت نصب شده توربین‌های بادی قابل بهره‌برداری است. یک روش کاهش پیش‌بینی‌ناپذیری آن استفاده از سایر شکل‌های ذخیره انرژی مثل باتری و برق آبی موجود است.  2- هزینه‌ها: تولید و نصب توربین‌های بادی نیازمند سرمایه‌گذاری اولیه سنگینی است. 3- تهدید به حیات وحش: توربین‌های بادی یک تهدید به حیات وحش (مثل پرندگان) هستند.

 4- سروصدا: سروصدای آنها یک مشکل برای خانه‌های همجوار است. 5- مناظر: از نظر زیبایی‌شناختی نیز وجود آنها زیبایی و اصالت مناظر طبیعی را به هم می‌زند. 

نتیجه‌گیری

 در مجموع اگر همه هزینه‌ها و فایده‌های اجتماعی و نقاط ضعف این نوع از انرژی را برآورد کرده و به حساب آوریم که یکی از مهم‌ترین فواید آن میزان آلودگی بسیار اندک در مقایسه با سوخت‌های فسیلی است به نظر می‌رسد در آینده نیروگاه‌های بادی کاملا اقتصادی و سودآور باشند، اما به دلیل هزینه‌های سنگین در مرحله تولید و احداث، نیاز به پرداخت یارانه دولتی برای تشویق سرمایه‌گذاران احساس می‌شود. به هر صورت آمارهای مربوط به توربین‌های بادی در مزارع گسترده بادی در حال افزایش است. برای مثال آمریکا برنامه‌ریزی کرده است در سال 2030 دست‌کم 20 درصد برق موردنیاز خود را از طریق نیروی باد تامین کند.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۳۶۰