دکتر عزيز آرمن

در نظام‌هاي ارزي شناخته شده‌اي كه تا به حال مشاهده شده است قاعدتا اگر بتوان در فضاي اقتصادي يك نظام تك نرخي را به صورت طبيعي ايجاد كرد، اين شيوه به مراتب از مزاياي بالاتري نسبت به نظام‌هاي ارزي ديگر مانند نظام چند نرخي موازي، برخوردار خواهد بود. زماني كه يك اقتصاد داراي نظام دو نرخي است، در اين نظام رانت‌هايي ايجاد مي‌شود و در اين صورت زمينه فساد ايجاد مي‌شود و ما در اين مورد تجربه‌هايی را داريم. بنا‌براين در اين شرايط بايد با اتخاذ سياست‌هايي به يك نرخ مشخص برسيم، البته اين نرخ نبايد به گونه‌اي باشد كه از نرخ طبيعي بازار فاصله داشته باشد چون نرخ بايد از بازار بيايد، دولت و بانك مركزي نيز بايد از اين نرخ پشتيباني كنند، نه اينكه به صورت انحصاري و به واسطه يك نيروي خارج از بازار اين نرخ را بخواهند تعيين كند. اما نرخي كه از بازار مي‌آيد، مي‌تواند چند درصد پايين‌تر يا بالاتر از آن توسط بانك مركزي حمايت شود. اين حالت بهترين شكل ممكن براي بازار است چرا كه هم يك فضاي تنفس را براي نظام ارزي به وجود مي‌آورد و هم از ايجاد دو يا چند نرخ براي ارز به صورت مداوم جلوگيري مي‌كند. بنابراين اگر بانك مركزي بتواند با اتخاذ سياست‌هايي، بازار ارز را از حالت دو نرخي به تك نرخي تبديل كند و از اين نرخ را در يك فضاي نوسان محدود و البته به صورت شناور مديریت كند، اين بهترين حالتي است كه مي‌تواند در اقتصاد ما به وجود بيايد.

وقتي يك نر خ از بازار مي‌آيد، اگر عرضه و تقاضا اين نرخ را تعيين كند، بانك مركزي نيز با توجه به قدرتي كه دارد مي‌تواند تا حدودي، اين نرخ را در يك دامنه نوسان محدود مديريت كند. اما اينكه نرخ بايد چقدر باشد، اين ديگر به محاسبات دقيقي كه بايد صورت گيرد، برمي‌گردد. در حال حاضر نرخ بازاري ارز در كشور ما در حدود 3200 تا 3300 تومان در نوسان است و اين نرخي است كه طي 2 سال اخير در بازار تداوم دارد، اما دولت نرخي كمتر از اين نرخ را پشتيباني مي‌كند كه اين فضاي بين دو نرخ منجر به ايجاد رانت‌هايي مي‌شود. اما اينكه چگونه مي‌توان اين نرخ دولتي را حذف كرد و نرخ ارز را تقريبا به دست بازار سپرد، بستگي به توان ارزي بانك مركزي دارد و اينكه اين نهاد چقدر قدرت اعمال نظر دارد. در شرايط كنوني دست بانك مركزي باز نيست و با محدوديت‌هايي روبه‌رو است. در شرايط كنوني درآمدهاي ارزي فراواني را نداريم، چرا كه بسياري از اين درآمد‌ها در دسترس ما نيست چون به واسطه تحريم‌ها بلوكه شده‌اند، آن دسته از درآمدهايي نيز كه به كشور مي‌آيند، براي نيازهاي ضروري استفاده مي‌شود، دست بانك مركزي از اين منظر هم بسته است. به هر حال به فراخور آن نرخي كه در بازار است دولت مي‌تواند روي نرخي پايين‌تر از نرخ بازار تاكيد كند كه در حال حاضر اين كار را انجام داده است كه غلط است، اما در مقابل مي‌تواند از نرخ بازار حمايت كند كه در شرايط كنوني اين امكان را دارد و اين بهترين اقدام در بازار ارز است. 

منبع: آرمان