تحقیقات اقتصادی: دوره 46، شماره 3، زمستان 1390، صفحه 21-43
ابونوری اسمعیل؛ غلامی نجمه
یکی از مهمترین ابعاد ساختار صنعتی، تمرکز صنعتی است. در این راستا، برای تعیین تمرکز در صنایع ایران از سال 79 تا 84، از شاخص نسبت تمرکز پنج بنگاهی بر حسب متغیرهای ارزش فروش، تولید، ارزش افزوده و اشتغال استفاده شده است. یافتههای تحقیق حاکی از همبستگی بسیار بالا در میان نسبت تمرکز فروش، اشتغال، ارزش افزوده و ارزش تولید بوده است: همبستگی بین نسبت تمرکز فروش و تولید، حدود 0.9983، فروش با ارزش افزوده 0.9611، تولید و ارزش افزوده حدود 0.9617 بهدست آمده است. با توجه به نتایج حاصل و در صورت دسترسی به دادهها، استفاده از نسبت تمرکز ارزش افزوده ترجیح داده میشود. با وجود کاهش تمرکز صنعتی، تمرکز در بیشتر صنایع، بالا بوده است و صنایع ایران در سال 1384 همچنان ساختار انحصاری داشتهاند. این در حالی است که بر اساس متغیر اشتغال، به نظر میرسد بیشتر صنایع بهصورت رقابتی اداره میشوند. در بیشتر سالهای مورد بررسی، صنایع «تولید محصولات از توتون و تنباکو ـ سیگار» و صنعت «بازیافت ضایعات و خردههای فلزی و غیرفلزی»، «صنایع تولید زغال کک، پالایشگاههای نفت و سوختهای هستهای» و «تولید وسایل نقلیهی موتوری و تریلر و نیم تریلر» دارای نسبت تمرکز بالای 70 درصد بودهاند، این در حالی است که صنعت منسوجات، غیرمتمرکزترین صنعت بر حسب هر چهار متغیر (فروش، تولید، اشتغال و ارزش افزوده) بوده است.
کلیدواژگان :ایران؛ ارزش افزوده؛ ارزش تولید؛ اشتغال؛ ساختار صنایع؛ فروش؛ نسبت تمرکز؛ همبستگی
منبع: مجله تحقیقات اقتصادی