با توجه به عملكرد موفق بانك مركزي در زمينه اجراي تعهدات طرح پيش فروش سكه در سال جاري و پايان يافتن مراحل اول و دوم چهار ماهه كه منتج به تعيين تكليف بيش از 79 درصد از كل تعهدات در زمينه پيش فروش سكه گرديد، بر اين اساس جهت آگاهي از فلسفه اجراي طرح، دلايل مداخله بانك مركزي در بازار طلا، تركيب پيش خريد كنندگان سكه، بكارگيري ابزارهاي جايگزين و آثار اجراي طرح بر نقدينگي موجود در جامعه‌،مصاحبه اي با دكتر پيمان قرباني مدير اداره بررسي ها و سياست هاي اقتصادي بانك مركزي صورت گرفته است كه از نظر مي‌گذرانيد:

مدير اداره بررسي ها و سياست هاي اقتصادي  با اشاره به اينكه در سال گذشته به دنبال افزايش قيمت جهاني طلا و افزايش نرخ برابري دلار با ريال، بازار ارز و سكه دچار التهاب و نوسان شديد شد و به رغم اقدامات متعدد بانك مركزي در جهت كنترل بازار و بازگرداندن ثبات و تعادل به آن، موج تقاضاي سوداگري روز به روز افزايش يافت تا بدان جا كه صف‌هاي طويلي از متقاضيان اعم از حرفه‌اي و غير حرفه‌اي در مقابل شعب بانك‌ملي تشكيل شد خاطر نشان كرد:  بر اين اساس بانك مركزي در راستاي يكي از رسالت‌هاي قانوني خود كه همانا ثبات بخشي به بازارهاي مالي و كمك به ايجاد تعادل و هدايت قيمت آن‌ها در مسير عوامل بنيادي است، طرح پيش فروش سكه را به اجرا گذاشت.
وي با بيان اين نكته كه‌ طرح پيش فروش سكه طبيعتاً ماهيت كوتاه مدت دارد و نبايد از آن انتظار بلند مدت داشت افزود: همچنان كه  ريشه التهابات اخير در بازار طلا و ارز نيز ماهيت كوتاه مدت دارند و انتظار نمي‌رود در بلند مدت تداوم داشته باشند. 
مدير اداره بررسي ها و سياست هاي اقتصادي  ايجاد ثبات در بازارهاي مالي را يكي از وظايف اصلي بانك‌هاي مركزي بر شمرد و تاكيد كرد: در همين راستا و با توجه به تاثيرگذاري نوسانات قيمت سكه بر ساير قيمت‌ها و ارتباط نزديك و تنگاتنگ آن با نرخ ارز، تحولات بازار سكه و طلا همواره مورد توجه بانك مركزي بوده و سعي شده از ايجاد حباب قيمتي در اين بازار جلوگيري شود. بر همين اساس، زماني كه اختلاف  قيمت سكه از ارزش طلاي آن افزايش ‌يابد بانك مركزي با استفاده از ابزارها و امكانات خود در بازار مداخله مي نمايد.
دكتر قرباني اجراي طرح پيش فروش سكه در سال 1390را از روش هايي برشمرد كه در آن زمان با توجه به شرايط بازار و محدوديت تعديل ساير ابزارهاي سياستي، مناسب ارزيابي گرديد و در كنار ساير اقدامات انجام شده در حوزه پولي و ارزي زمينه بازگشت ثبات نسبي در بازار سكه و طلا را فراهم نمود.
وي با بيان اينكه تركيب پيش خريد كنندگان سكه به هيچ وجه اين ادعا كه پيش خريدكنندگان سكه عمدتاً دلالان و سوداگران سكه و ثروتمندان جامعه بوده‌اند را تاييد نمي‌كند افزود: به نظر مي رسد بخش اعظم افرادي كه در اين طرح شركت نموده اند، افرادي هستند كه سعي بر آن داشته اند ارزش حداقل اندوخته خود را از اين طريق حفظ نمايند، زيرا بيش از 46 درصد از افرادي كه در اين طرح مشاركت نموده‌اند حداكثر 10 سكه پيش خريد كرده‌اند و حدود 80 درصد از آن‌ها حداكثر 30 سكه ثبت نام نموده اند ومتوسط سكه‌هاي پيش خريد شده توسط اين افراد نيز كمتر از 10 سكه بوده‌است.
مدير اداره بررسي ها و سياست هاي اقتصادي  با موفق ارزيابي كردن  طرح پيش فروش سكه  بيان كرد: حتي اگر فرض شود كه كليه پيش خريد‌كنندگان سكه نيز دلالان و سوداگران بازار سكه و طلا بودند، در اين صورت با توجه به اينكه در آن مقطع هنوز نرخ‌هاي سود بانكي مورد بازنگري قرار نگرفته بودند، بازهم طرح پيش فروش سكه اقدام مناسبي بود كه از طريق آن بيش 56 هزار ميليارد ريال از نقدينگي سيال موجود در دست اين افراد جمع آوري و جذب سيستم بانكي شد. بنابراين، اجراي طرح پيش فروش سكه دامنه فعاليت دلالان و سوداگران مزبور را در آن مقطع زماني به ميزان قابل توجهي كاهش داد.
وي با بيان اينكه تركيب استفاده كننده‌ها از گواهي سپرده و ساير ابزارهاي جايگزين به خوبي نشان مي دهد كه غالب افراد شركت كننده در طرح پيش فروش سكه، كساني بوده‌اند كه تمايل چنداني به فعاليت در بازارهاي ريسكي نداشته‌اند تاكيد كرد: اكثر كساني كه از ابزارهاي جايگزين استفاده نمودند افرادي هستند كه تعداد بيشتري سكه پيش‌خريد كرده‌اند، بر اين اساس اين افراد را نيز نمي توان لزوماً در زمره دلالان و سوداگران بازار سكه و طلا به شمار آورد.
دكتر قرباني ضمن اشاره به اين نكته كه بانك مركزي در آغاز اجراي طرح پيش فروش سكه از طرق مختلف سعي كرد توجه هموطنان را به شرايط بازار سكه و ارز و ريسك پذير بودن اين بازارها جلب نمايد اضافه كرد: با اين وجود، به منظور جلوگيري از خسران پيش خريد‌كنندگان،  بانك مركزي آنان را در دريافت سكه يا اصل پول پرداختي مخير كرد ، همچنين با توجه به احتمال كاهش قيمت سكه در زمان سررسيد، قيمت پيش فروش را براساس پيش بيني‌هاي به عمل آمده به نحوي تعيين كرد كه احتمال ضرر و زيان افراد را به حداقل برساند.
وي تاكيد كرد: روش هاي جايگزين مويد آن است كه از ابتدا بانك مركزي سعي كرده ضمن فراهم كردن زمينه خريد سكه براي متقاضيان واقعي، جلوي ضرر و زيان احتمالي پيش خريدكنندگان را بگيرد.
وي با بيان اينكه بانك مركزي قبل از فرارسيدن موعد تحويل سكه‌ها ‌با بررسي و تحليل وضعيت ثبت نام كنندگان و شرايط بازار و با آگاهي از اينكه ورود حجم بسيار زيادي سكه در دوره‌اي محدود به بازار مي توانست موجب كاهش بسيار زياد قيمت آن به صورت مقطعي و پايين تر از سطح بنيادين  و ايجاد ضرر و زيان براي افراد و نهايتاً شكل‌گيري دوره جديدي از سوداگري شود تاكيد كرد :بر اين اساس بانك مركزي ابزارهاي جايگزين مختلفي معرفي نموده كه ضمن اختياري بودن، سود مناسبي را نصيب پيش خريدكنندگان سكه مي‌نمايد.
وي افزود:  اين ابزارها كه با توجه سليقه‌هاي مختلف پيش‌خريد كنندگان سكه طراحي شده بود توانست ضمن كنترل نسبي بازار و مديريت قيمت در راستاي متغيرهاي تعيين كننده قيمت سكه، مانع از ضرر و زيان هموطنان شركت كننده در طرح پيش فروش سكه شود.
دكتر قرباني با اشاره به اينكه‌ در نتيجه اجراي طرح پيش فروش سكه بيش از 56 هزار ميليارد ريال از نقدينگي سيال شده در جامعه جذب بانك ملي ايران گرديد و به طور متوسط حدود 5 ماه از فعاليت‌هاي سوداگرانه و سفته بازانه دور شد اضافه نمود: با توجه به نياز فعاليت‌هاي اقتصادي به منابع مالي، جذب اين حجم از نقدينگي در بانك ملي و هدايت آن به بازار رسمي پول كشور، زمينه به خدمت گرفتن منابع فوق به فعاليت‌هاي اقتصادي كشور را فراهم كرد.
مدير اداره بررسي ها و سياست هاي اقتصادي حفظ وجوه حاصل از پيش فروش سكه در بانك ملي و امكان تبديل بخش قابل توجهي از سكه‌هاي پيش فروش شده به اوراق گواهي سپرده را از ديگر نتايج طرح پيش فروش سكه خواند و افزود: تاكنون حدود 5/18 هزار ميليارد ريال از وجوه جمع آوري شده در نتيجه اجراي طرح پيش فروش سكه به اوراق گواهي سپرده 2 ساله تبديل شده كه به معني حفظ بخش قابل توجهي از مازاد نقدينگي جامعه در سيستم بانكي و هدايت آن به سمت فعاليت‌هاي مختلف اقتصادي از كانال رسمي مي‌باشد، ضمن اينكه براي هموطنان فرصتي فراهم كرد تا با نگهداري منابع مالي خويش در قالب اوراق گواهي سپرده ضمن برخورداري از نرخ سود مناسب و بدون ريسك، در تامين مالي توليد و آباداني اقتصاد كشور سهيم گردند.
وي در خاتمه با ارايه جدول عملكرد طرح پيش فروش سكه تاكيد كرد: بانك مركزي از ابتداي طرح پيش فروش سكه همواره تلاش كرده با اطلاع رساني مستمر و شفاف زمينه را براي اتخاذ تصميمات مناسب پيش خريد كنندگان سكه و مردم عزيز فراهم نمايد.

عملكرد طرح پيش فروش سكه

منبع: بیما