بحران اقتصادی و مالی جهانی رسما در سپتامبر 2008 آغاز شد؛ یعنی مصادف با زمانی که چهارمین بانک بزرگ وال استریت ورشکسته شد. پس از آغاز بحران اقدامات متفاوتی در قبال آن انجام گرفت که از جمله آنها سیاست‌های انقباضی اقتصادی و سیاست‌های حمایتی بخش صنعت بود که کم کم نشانه‌هایی از بهبود بحران را به گونه‌ای تدریجی رقم زد؛ اما آیا ادامه بهبود بحران با وجود مناقشه اتمی ایران شدنی است؟

بحران اقتصادی و مالی جهانی رسما در سپتامبر 2008 آغاز و مصادف با زمانی بود که چهارمین بانک بزرگ وال استریت ـ لمن برادرز‌ ـ ورشکسته شد. پس از شروع بحران، کارهای گوناگونی در قبال آن صورت گرفت که از جمله آنها، سیاست‌های انقباضی اقتصادی و سیاست‌های حمایتی بخش صنعت بود که تا سال 2010 و2011 نشان‌هایی از بهبود بحران را به شکلی تدریجی رقم زد؛ اما آیا ادامه بهبود بحران با مناقشه اتمی ایران ممکن است؟

یکی از نگرانی‌های بزرگ اقتصاد جهانی امروز درباره بازسازی آثار بحران، مناقشه اتمی میان ایران و غرب است؛ مناقشه‌ای که منجر به آن شده که غرب به دنبال متقاعد کردن جامعه جهانی برای تحریم خرید نفت ایران باشد. اگر غرب در روش خود پافشاری کند، در نتیجه بازار نفت با کمبود عرضه و در نتیجه افزایش قیمت روبه‌رو می‌شود؛ یعنی رویدادی که تا همین جا نیز رخ داده است. این امر از سویی منجر به افزایش هزینه تولید خواهد شد و بازار تولیدات جهانی را با مشکل روبه‌رو خواهد ساخت؛ یعنی دقیقا همان بخشی که تا کنون نجات دهنده جهان از بحران اقتصادی بوده است.

اهمیت نفت ایران برای بازسازی اقتصاد جهانی

رویدادهای اخیر در اقتصاد جهانی نشان داده که نفت ایران برای بازسازی اقتصاد جهانی اهمیت بسزایی دارد. ایران جزو بزرگترین تولید کنندگان نفت جهان است که مستقیم و غیر مستقیم، سهم مهمی در تولید کالا در سطح جهان دارد. دعوت غرب به تحریم نفت ایران شوک بزرگی را به صنایع وابسته به نفت وارد ساخته و اکنون بازار نه تنها از کمبود عرضه و افزایش قیمت رنج می‌برد، بلکه نگران میزان عرضه در آینده نیز هست. در نتیجه شوک ناشی از تحریم با پیروی از قانون مداخله آزاد نیروهای بازار، موجب افزایش قیمت و تداوم این افزایش شده است.

همین اتفاق در زمان بروز تحولات در جهان عرب به ویژه در دوران نا آرامی‌ها در لیبی رخ داد که طی آن نفت برنت به حدود 120 دلار در هر بشکه رسید. پس از آنکه عربستان اعلام کرد، تولید خود را افزایش می‌دهد، این رقم به 116 دلار کاهش پیدا کرد. اکنون و در جریان تنش اتمی میان ایران و غرب، شاخص‌ها همگی نشان از افزایش قیمت و تهدید بازسازی اقتصاد بحران زده جهانی دارد.

احتمال رکود با شیب دو برابر برای اقتصاد جهانی

مرور تاریخ نشان می‌دهد که در تحریم نفتی اسرائیل و غرب از سوی اعراب در 1973، بهای جهانی نفت افزایش چشمگیری یافت؛ همچنین در دوران انقلاب اسلامی ایران در 1978 و 1979 و از سویی در جنگ عراق و کویت در دهه 90 میلادی. از آنجایی که طی سالهای اخیر تغییر خاصی در وابستگی اقتصاد جهانی به نفت رخ نداده، واقعیت این است که مناقشه اتمی میان ایران و غرب تا اندازه بسیازی، اقتصاد جهانی را دچار مشکل ساخته و بازپروری آن را که تا همین جا نیز به تدریج و دشوار بوده به تأخیر خواهد انداخت.

بی‌گمان، این مناقشه دردسری بزرگ برای غرب خواهد بود، زیرا هرچند بحران جهانی در حوزه مالی شروع شد، به تدریج به بخش‌های واقعی‌تر اقتصاد کشیده شد و از همین روی، غرب به شدت به دنبال پایان دادن به این مناقشه است.

نخستین و مهمترین اثر ادامه این شرایط برای اقتصاد جهانی ادامه و حتی افزایش روند بیکاری در کشورهای صنعتی است که منجر به کاهش درآمدها، در نتیجه کاهش تقاضا و به دنبال آن کاهش تولید خواهد بود و این چرخه ادامه خواهد داشت. در نتیجه شیب دو برابری رکود اقتصادی امری بسیار محتمل خواهد بود.

در ماه‌های اخیر، رسیدن تنش میان ایران و غرب به اوج خود باعث بروز مشکلاتی در اقتصاد ایران شده، اما به باور بسیاری از متخصصان اقتصاد بین‌الملل، آثار این تنش بر اقتصاد غرب و جهان به مراتب بیشتر بوده و نگرانی از ادامه آن، بازارهای مالی و تجارت جهانی را متزلزل ساخته است. نگرانی از ادامه این تنش و پیامدهای آن در آینده برای اقتصاد جهانی که هنوز از بستر بیماری برنخاسته است، غرب را در راهی دوگانه در برابر ایران قرار می‌دهد، اقدام به اعمال تحریم یا مذاکره و دادن امتیاز به ایران از جمله این اقدامات غرب به شمار می‌رود.

منبع: تابناک