مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 46، شماره 2، پاییز 1390، صفحه 221-242
نیک روان انیسه؛ عاقلی کهنه شهری لطفعلی
صنعت سینما یکی از اجزای اصلی توسعهی فرهنگ محسوب می‌شود، توسعهی صنعت سینما نیازمند شناخت ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. این مقاله به مطالعهی ویژگی‌های اقتصادی این صنعت می‌پردازد. در این راستا لازم است عوامل تعیین-کنندهی تقاضای فیلم سینمایی، تعیین شده و حساسیت متغیرهای مؤثر آن بررسی شود. همچنین محاسبهی این کشش‌ها دارای کاربردهای مفیدی در سیاستگذاریهای اقتصادی است، تا بدین ترتیب به برنامه‌ریزی‌های کارآمدی از نظر فرهنگی و اقتصادی در کشور و به-دنبال آن در منطقه و بازارهای جهانی دست یافت. در این مقاله ابتدا با تکیه بر مبانی نظری و با کمک مطالعات تجربی، عوامل مؤثر بر تقاضای فیلم سینمایی در ایران طی سال های 1380 تا 1387 در 28 استان کشور با استفاده از داده‌های ترکیبی، بررسی و سپس تقاضای تماشای فیلم با تفکیک به دو نوع فیلم ایرانی و خارجی با استفاده از داده‌های سری زمانی و با روش حداقل مربعات معمولی برای سال‌های 1350-1387 تخمین زده شده است. نتایج تخمین با روش داده‌های ترکیبی نشان می‌دهد که تقاضای فیلم سینمایی، رابطهی مستقیم با درآمد واقعی افراد و رابطهی معکوس با قیمت واقعی بلیط سینما دارد. همچنین افزایش تعداد دستگاه‌های تلویزیون، رایانه و دستگاه‌های پخش VCD و DVD، تأثیر کاهشی در تعداد تماشاچیان فیلمهای سینمایی دارد، نتایج تخمین با استفاده از داده‌های سری زمانی نیز نشان داد که تقاضای تماشای فیلم خارجی در مقایسه با تقاضای تماشای فیلم ایرانی، نسبت به تغییرات قیمت بلیط و همچنین تغییرات نرخ سواد حساسیت بیشتری از خود نشان داده است.
کلیدواژگان: اقتصاد فرهنگی؛ تقاضا؛ سینما؛ کشش‌های قیمتی و درآمدی؛ نرخ با سوادی؛ نسبت شهرنشینی
منبع: مجله تحقیقات اقتصادی