راهكار بورس در پي رشد شدید قیمت سکه در بازار نقدی و متضرر شدن بسیاری از شرکت‌های کارگزاری؛ تعطيلي موقت
زيان، بازار آتي را به تعطيلي كشاند

نوسان روزانه در بازار آتي به 5 ‌درصد و وجه تضمين اوليه به 24ميليون ريال رسيد
دادوستدهای سکه در بازار آتی بورس کالای ایران به تاثیر از رشد قیمت‌ها در بازار نقدی ارز و سکه طی یک هفته سپری شده با التهاب شدیدی دنبال شد، این التهاب در حالی صورت گرفت که توقف معاملات به عنوان راهکار بهتر شدن بازار عنوان شده است.

پرواز سکه، رسیدن به رقم میلیونی
مبادلات سکه چند روز گذشته برخلاف آنچه همگان باور داشتند رشد شدید قیمتی را تجربه کرد. تداوم افزایش قیمت سکه و از سویی انتشار اخبار ملتهب‌كننده در بازار، سطح قیمت‌ها را بدون هیچ گونه منطق اقتصادی بالا برده است. توقف پیش‌فروش سکه بانک ملی در روز شنبه هفته سپری شده، شایعات و گمانه‌زنی‌ها بابت محدودیت‌های نفتی و تجارت طلا در ایران و از سویی افزایش سطح تقاضاها در بازار دست به دست هم داد تا قیمت سکه در روز شنبه به مرز 930 تا 950 هزار تومان برسد، این در حالی بود که در روز دوشنبه رشد قیمت‌ها ادامه پیدا کرد و در بازار نقدی هر سکه بهار آزادي به رقم یک میلیون تومان هم رسید. رشد قیمت سکه و افزایش نرخ دلار تا سطح 2 هزار تومان همه را نسبت به آینده نگران کرده است. البته نوسان قیمت‌ها بعدازظهر تا حدودی کاهش پیدا کرد؛ براساس گفته تحلیلگران، با اقدامات خصمانه اتحادیه اروپا در قبال نفت و فرآورده‌های نفتی، محدودیت‌های ایجاد شده برای صنایع و تجهیزات پتروشیمي‌و از سویی محدودیت‌ها برای تجارت طلا، الماس و سایر فلزات گرانبها نگرانی‌ها بیشتر شده است.
انتشار اطلاعیه برای فروکش کردن
پس از اینکه بسیاری منتظر بودند که از روز شنبه هفته جاری قیمت‌ها به تاثیر از اخبار خوش ارزی و از سویی تصمیمات مسوولان در قبال مصوبه شورای پول و اعتبار افت کند، اما به یکباره با خبر توقف پیش فروش سکه در بانک ملی و از سویی فاکتورهای تاثیرگذار نگران‌كننده خارج از بازار، قیمت سکه از 795 هزار تومان به مرز 900 هزار تومان رسید. این در حالی بود که بعدازظهر به 930 الی 950 هزار تومان هم رسید. با رشد قیمت سکه در بازار نقدی، بازار آتی نیز با 3 درصد نوسان مثبت و از سویی صف‌های طولانی خرید رو به رو شد تا باز هم برای چهارمین بار (طی 10 روز گذشته) مدیریت قراردادهای آتی بورس کالای ایران مجبور به تشکیل بازار جبرانی شود، اما صف‌های خرید و از سویی تعداد قراردادهای مارجین کال (درخواست ترمیم وجه تضمین مشتریان) به قدری بالا بود که بازار جبرانی (برای سررسیدهای اردیبهشت ماه) روز شنبه هم با ابطال به روز دوشنبه موكول شد. در روز دوشنبه باز هم رشد قیمت سکه و دلار در بازار ادامه یافت و نرخ سکه در دادوستدهای صبح از یک میلیون تومان عبور كرد، دلار نیز 2 هزار تومان را رد کرد تا بعدازظهر به تاثیر از اخبار منتشر شده در رابطه با محدودیت‌های نفتی و طلا از سوی اتحادیه اروپا و از سویی شروع دوباره پیش فروش سکه‌ در سررسیدهای جدید 6 ماهه به قیمت 599 هزار تومان و 4 ماهه به قیمت 627 هزار تومان، بازار اندکی آرام شود و قیمت به مرز 980 هزار تومان برسد.
این در حالی بود که بازار آتی در این روز با انتشار اطلاعیه‌ای از ابطال معاملات بازار جبرانی در سررسیدهای اردیبهشت ماه در روز شنبه خبر داد و اعلام کرد که معاملات در این روز از ساعت 14 آغاز مي‌شود، اما نوسانات و متضرر شدن بسیاری از مشتریان و در نهایت شرکت‌های کارگزاری کار را به جایی رساند که مدیریت قراردادهای آتی به منظور حفظ حال مشتریان اقدام به تعطیلی بازار در این روز کرد و تعطیلی بازار تا پایان هفته را موکول به تصمیم کمیته آتی کرد. براساس گفته برخی مطلعان، رقم ضرر شرکت‌های کارگزاری به 5 میلیارد تومان رسیده است.
نوسان 3 درصدی مهم‌ترین دلیل عقب ماندن بازار آتی از نقدی
سیاوش سلیمانی یکی از مدیران بورس کالایی در خصوص وضعیت اخیر بازار آتی سکه گفت: سقف نوسان 3 درصدی بازار آتی، مهم‌ترین دلیل عقب ماندن این بازار از بازار نقدی و نابسامانی آن شده است.این کارشناس بازار آتی معتقد است با رشد روزانه قیمت سکه بیش از 3 درصد در بازار نقدی، آتی از این بازار عقب ماند.
وی درباره ضرر کارگزاران نیز گفت: با توجه به اینکه وجه تضمینی که مشتری در اختیار کارگزار قرار داده، بیش از مبلغ ضرر مشتری است، باقی‌مانده این مبلغ از حساب کارگزار کسر مي‌شود و مشتری به کارگزار بدهکار مي‌شود.وی درباره اینکه چه گروهی در این بازار سود و چه گروهی ضرر مي‌کنند، به بورس 24 گفت: گروهی از خریدارانی که سکه خود را در بازار نقدي فروخته‌اند و در آتی خریداری کرده‌اند، به دلیل فروش سکه خود متضرر مي‌شوند و گروهی که بدون خرید سکه از بازار نقدي اقدام به فروش سکه در بازار آتی کرده‌اند نیز ضرر خواهند کرد، اما فروشندگان آتی که سکه از بازار نقد خریداری کرده‌اند با فروش سکه خود در بازار نقدي، ضرر خود را در بازار آتی پوشش مي‌دهند.
در این شرایط نمي‌توان به طور قطع اعلام کرد فروشندگان متضررند یا خریداران بازار آتی سود کرده‌اند.وی درباره متضررشدن شرکت‌های کارگزاری گفت: بورس باید به کارگزاران کمک کند تا از مراجع حقوقی اقدام کرده و ضرر و زیان‌های خود را از مشتری‌ها دریافت کنند، زیرا مشتری بیانیه ای را تحت عنوان ریسک مشتری امضا کرده و متعهد مي‌شود در صورتی که ضررش بیشتر از ودیعه باشد آن را پرداخت کند.
وی درباره راهکارهایی که مانع از نابسامانی در بازار آتی سکه شود، گفت: اگر سازمان بورس روز پنج‌شنبه هفته گذشته نوسان بازار آتی را باز مي‌گذاشت، بازار کمي ‌متعادل مي‌شد، هر چند هیچ کس رشد قیمت سکه تا این میزان را ظرف یک هفته پیش‌بینی نمي‌کرد.سلیمانی در پایان افزود: «یادمان نرود نزدیک به دو ماه مي‌گذرد که آقای بهمنی رییس بانک مرکزی در نشست صبحانه اتاق تهران معاملات سکه در بازار آتی در مرز 850 هزار تومان را بیشتر به نوعی قمار تشبیه کرد (رییس بانک مرکزی هیچ گاه هم در ادامه، در صدد انکار یا تکذیب سخنانشان نیز بر نیامدند) اما امروز مي‌بینیم که سکه بازار نقدی بیش از 900 هزار تومان معامله مي‌شود و بانک کارگشایی هم در عرضه‌های خود، قیمت سکه‌های عرضه شده خود را بیش از 900 هزار تومان اعلام مي‌کند.»
نبود قوانین دلیل اصلی مشکل ایجاد شده
حامد توسلی مدیر بخش آتی یکی از دیگر شرکت‌های کارگزاری نیز در این رابطه گفت: مشکل ایجاد شده در بازار آتی به دلیل قوانین این بازار است . وقتی قیمت در بازار نقدي در یک روز 10 درصد رشد مي‌کند راهکارهایی وجود ندارد، تا نوسان بازار آتی باز گذاشته شود تا به همان میزان بالا برود. در این شرایط، تبعات این نوسان 3 درصدی قیمت، صف خرید یک هفته‌ای بازار آتی بدون وجود فروشنده است.
این کارشناس بازار آتی با اشاره به اینکه وجه ضمانت مشتری 10 درصد است، گفت: با مارجین کال شدن مشتری، وی وارد بازار جبرانی مي‌شود و با توجه به اینکه نوسان این بازار تا 12 درصد هم پیش مي‌رود و در نهایت باز مي‌شود، مشتری بیش از وجه تضمین قراردادش، پول از دست مي‌دهد و حسابش منفی مي‌شود که در این شرایط وجهی که باید به حساب خریدار برود، از وجه ضمانت کارگزار کسر مي‌شود.
بانک مرکزی از بازار جهت مي‌گیرد!
در همین حال، عبدالله پور مدیر آتی یکی دیگر از شرکت‌های بورسی درباره وضعیت اخیر بازار آتی گفت: بانک مرکزی با پیش‌فروش سکه در روند طبیعی بازار دخالت کرد و به طور صوری قیمت سکه را کنترل کرد، ولی اشتباه بعدی توقف پیش‌فروش و افزایش قیمت آن بود.وی معتقد است افزایش قیمت پیش‌فروش سکه توسط بانک مرکزی نشان داد این بانک به بازار سکه جهت نمي‌دهد، بلکه از این بازار جهت مي‌گیرد. این اتفاق در کنار اینکه بازار ارز نیز کارآ نبوده و کسی امکان خرید و فروش ارز را ندارد، باعث شد تا قیمت سکه با سرعت بیشتری رشد کند.این کارشناس بازار آتی با اشاره به اینکه اگر پنج شنبه هفته گذشته محدوديت نوسان بازار آتی را حذف مي‌کردند بازار متعادل شده و حتی مي‌توانست به تعادل بازار نقدی نیز کمک کند، گفت: در حال حاضر جز با ایجاد تعادل در بازار نقدی، هیچ اتفاقی در بازار آتی برای آرامش این بازار نخواهد افتاد.دیده ور مدیر یکی از شرکت‌های بورسی شرایط فعلی بازار را خاص و ویژه دانست و گفت: ضرر کارگزاران در این شرایط نشان‌دهنده ضعف قوانین در بازار آتی است. وی خاطرنشان کرد: هیچ کس حدس نمي‌زد چنین شرایطی برای بازار سکه به وجود بیاید. این تحلیلگر، ریسک‌پذیری را بسیار بالا دانست و افزود: این روزها برای بازار آتی و بازیگران آن روزهای سختی است.
بازگشايي بازار آتي از ساعت 14 امروز
گروه بورس کالا- مدیریت قراردادهای آتی طی یک هفته گذشته با انتشار اطلاعیه‌های جداگانه درصدد آرامش بازار برآمد، این در حالی است که تعطیلی بازار در روزهای آینده بستگی به نوسانات بازار نقدی دارد.
براساس اطلاعیه مدیریت قراردادهای آتی بورس کالای ایران، مواد 3، 4 و 7 ضوابط اجرایی بازار جبرانی تغییر کرده است؛ براساس ماده 3- بازار جبراني متشكل از 6 دوره 10 دقيقه‌اي حراج تك قيمتي است. تبصره در این ماده بدین صورت است که كميته آتي متناسب با شرايط بازار مي‌تواند نسبت به افزايش تعداد دوره‌هاي حراج تك قيمتي تصميم بگیرد.ماده 4- دامنه نوسان قيمت در دوره‌هاي اول تا ششم حراج تك قيمتي به ترتيب با افزايش 30،21،15،12،9،6 درصد نسبت به قيمت تسويه روز كاري قبل تعيين مي‌شود. تبصره در این ماده نیز بدین ترتیب است که در صورت افزايش تعداد دوره‌هاي حراج تك قيمتي دامنه نوسان دوره‌هاي بعدي توسط كميته آتي تعيين خواهد شد.
ماده 7- كارگزاران جهت معامله سفارشات موضوع ماده 6 مي‌توانند طي مدت 10 دقيقه‌اي دوره پيش گشايش رقابت کنند. در پايان 10 دقيقه، سامانه معاملاتي عمليات حراج تك قيمتي را انجام خواهد داد.همچنین براساس تازه‌ترین اطلاعیه مدیریت قراردادهای آتی، معاملات قراردادهای آتی سکه طلا در روز چهارشنبه 5 بهمن‌ماه سال‌جاری راس ساعت 14 طبق روال معمول بازگشایی می‌شود.وجه تضمین اولیه این قراردادها برای روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه هفته جاری (5 و 6 بهمن‌ماه) بدون تغییر و برابر با مبلغ 7 میلیون ریال باقی خواهد ماند.همچنین به اطلاع می‌رساند وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی سکه طلا از روز پنج‌شنبه مورخ 6 بهمن‌ماه سال‌جاری، برابر 24 میلیون ریال تعیین شده و حد نوسان قیمت روزانه نیز برای روز شنبه 8 بهمن‌ماه سال‌جاری به میزان 5 درصد تعیین می‌شود.

منبع: دنیای اقتصاد