عقب‌ماندگی 9ساله در اجرای اهداف اقتصادی

9 سال از اجرای سند چشم‌انداز در کشور گذشته است و اکنون مقامات دولتی از تحقق‌نیافتن اهداف این سند بالادستی در کشور خبر می‌دهند. سخنگوی دولت گفته است: برنامه چهارم توسعه را پشت سر گذاشته و برنامه پنجم نیز سال دیگر تمام می‌شود و به این صورت نیمی از زمان اجرای افق چشم‌انداز 1404 را که باید از 1384 تا 1404 طی می‌کردیم، سپری کرده‌ایم اما هنوز به نیمه راه نرسیده‌ایم. رییس کمیسیون چشم‌انداز و امور نخبگان دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام هم می‌گوید «کشور به‌لحاظ اقتصادی 9سال از سند توسعه چشم‌انداز عقب است.» این اظهارات به آن معناست که از سال 84 تاکنون که موضوع سند چشم‌انداز 20ساله عنوان شده، عملکرد اقتصادی ما، در راستای رسیدن به اهداف سند 20ساله نبوده است. سند چشم‌انداز 20ساله ایران، سندی جهت تبیین افقی برای توسعه ایران در زمینه‌های مختلف فرهنگی، علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است که توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تدوین شده است. اجرای این سند از سال 84 آغاز شد و به موجب آن قرار بوده است در فاصله سال‌های 84 تا 1404، چهار برنامه توسعه پنج‌ساله‌ای که تدوین می‌شود، همگی در راستای تحقق این سند بالادستی باشد. اجرای این سند، در سال 84همزمان با آغاز برنامه چهارم توسعه بود. برنامه‌ای که با دولت نهم آغاز شد و چون دولت اعتقادی به آن نداشت، برنامه از دستور کار خارج شد. بعد از آن با یک‌سال تاخیر برنامه پنجم توسعه تدوین شد. اما آنچه کارشناسان در این مدت بر آن تاکید کرده‌اند، تعهد‌نداشتن دولت به برنامه‌های توسعه بوده است و عقب‌ماندگی‌های اساسی از آن؛ حال این بی‌توجهی به برنامه خود را در سند چشم‌انداز هم نشان می‌دهد.

برخورد تشریفاتی با اسناد بالادستی

 بایزید مردوخی

سند چشم‌انداز 1404 به نیمه راه رسیده و نتایج مورد انتظار آن محقق نشده است. دلیل این موضوع هم واضح است؛ ما با هر سند بالادستی؛ از قانون اساسی گرفته تا قانون برنامه پنج‌ساله، تا سند مهمی مانند سند چشم‌انداز 20ساله، به‌صورت تشریفاتی برخورد می‌کنیم. سندی را تدوین می‌کنیم، همایش‌های متعدد برگزار و اخبار آن را مکرر بیان می‌کنیم و بعد ناگهان همه‌چیز در سکوت فرومی‌رود و دیگر خبری از آن نمی‌شود. در حالی که تدوین چنین اسنادی نیازمند مطالعه پیش از تدوین و مطالعات جدی‌تر پس از تدوین است. لازم است پس از تدوین سند، تمامی نهادها و سازمان‌های مختلف مطالعات جدی بسیاری را انجام دهند تا دریابند برای تحقق آرمان‌ها و الزامات این سند چه اقداماتی باید انجام دهند. یعنی این مطالعات باید مبنای تصمیم‌گیری و عمل سازمان‌ها قرار گیرد. یعنی اگر در سند چشم‌انداز اعلام شده ایران باید در بین 23 کشور منطقه مقام اول اقتصادی باشد، چه اقداماتی باید در حوزه صنعت انجام شود، بخش کشاورزی باید چه کند، وضعیت کلانشهرها باید چگونه باشد، اشتغال باید چه وضعیتی داشته باشد و هزاران سوال و مطالعه جامع دیگر. اما کمتر خبری منتشر شده که نشان دهد سازمان و وزارتخانه‌ای به این سمت رفته باشند. از طرف دیگر، اجرای برنامه‌های توسعه، پیش‌برنده سند چشم‌انداز است. اما برنامه‌های توسعه چهارم و پنجم که باید در راستای سند چشم‌انداز می‌بود این اهداف را محقق نکرد. نمی‌توان گفت که آنچه در سند آمده است اجرایی و عملیاتی نیست. درست است که این سند بخشی نیست اما بیانگر یک حالت آرمانی امکان‌پذیر است. مهم‌ترین مشکل اجرایی‌نشدن آن هم، برخوردتشریفاتی‌داشتن با آن است.  

 منبع: شرق