دکتر جمشید پژویان

تمدید توافق ژنو  بسیاری از فعالان اقتصادی مشتاق توافق را دلسرد کرد و نوعی بلاتکلیفی را برای اقتصاد کشور و فعالان اقتصادی به همراه داشت. هم‌اکنون نیز در شرایط یکسال گذشته مذاکرت هستیم. یعنی مردم همچنان در حالت انتظار هستند که ببینند دستیابی به توافق رخ خواهد داد یا خیر و  ظاهرا افراد بیشتری  تصور می­کنند که  بالاخره مذاکرات به توافق خواهد رسید. اما مساله مهم‌تر این است که نباید اینگونه پنداشت که دستیابی به توافق سبب تحول عظیمی در اقتصاد خواهد شد و همه مشکلات رفع خواهد شد. چراکه بخشی عظیمی از مشکلات اقتصادی کشور داخلی است و مشکلی که ما در کشور با آن روبه‌رو هستیم، ربطی به تحریم‌ها ندارد لذا نباید همه چیز را به تحریم‌ها ربط بدهیم. حتی می‌توان گفت که درصدی از این فشارها و جو روانی حاکم بر کشور با انگیزه‌های سیاسی شکل گرفته است. نوعی سیاست که این باور را در جامعه به وجود می‌آورد که اگر ما بتوانیم در مذاکرات به توافق برسیم، همه چیز عالی می‌شود و اگر هم این اتفاق نیافتد، با مشکل روبه‌رو خواهیم شد. البته تغییراتی مثل تورم و رکود که از سال 91 به بعد خصوصا در سال 92 بوجود آمده، بر اثر اعمال تحریم‌ها بوده است. اما مساله و سوال این است که آیا طی سال­های قبل از تحریم با مشکلات اقتصادی روبه‌رو نبودیم؟! این درحالی است که سال گذشته چیزی حدود 17 تا 18 درصد تورم را در اقتصاد شاهد بودیم. به طور کلی شرایط اقتصادی کشور نامناسب است و مشکل ساختاری دارد که این مشکلات از طریق اعمال سیاست‌های درست اقتصادی قابل حل است.

در بحث مذاکرات هسته‌ای ایران نهایت همکاری را با کشورهای عضو 1+5 داشته است و به تعهدات خود عمل کرده است، اما متاسفانه به تنها انتظار ایران برای برداشتن تحریم‌ها پاسخ مثبت داده نشد. این حداقل انتظاری بود که از نتیجه مذاکرات می‌رفت که توافق صورت بگیرد و تحریم‌ها برداشته شود که زیاده‌خواهی کشورهای مذاکره کننده مانع از تحقق توافق شد. چرا که ایران همکاری‌های لازم را کرده بود و این حداقل کاری بود که طرف‌های غربی می‌توانستند در حق ایران انجام دهند. از سوی دیگر تاکنون انتظارات مثبتی که درخصوص توافقات وجود داشت تا حدودی قیمت دلار را کاهش داد. اما محدودیت بیشتر صادرات نفتی و سنگ‌اندازی در انتقال بانکی از سوی غربی‌ها می‌تواند باعث افزایش قیمت دلار شود. اگر وضعیت تحریم‌هایی که صورت گرفته است به همان منوال سابق وجود داشته باشد نباید انتظار داشت که قیمت دلار با افزایش زیادی روبه‌رو شود. واردشدن شوک در این بازار می‌تواند قیمت‌ها را کمی جابه‌جا کند. نرخ دلار یک متغیر کلیدی است و هرگونه تغییر در آن می‌تواند اقتصاد را تحت‌تأثیر قرار دهد و بنابراین نمی‌توان به راحتی نرخ آن را تغییر داد. اگر نرخ دلار در دوره‌ای نسبتا طولانی ثابت باشد فعالان اقتصادی بر مبنای آن تصمیم می‌گیرند و سیاست‌های اقتصادی را دنبال می‌کنند. درنتیجه باید دولتمردان درمورد اینکه در شرایط بحرانی چه سیاستی دنبال شود، تصمیم بگیرند.

منبع: آرمان