دکتر کامران ندری

مادامی که تورم کاهش می‌یابد به تبع آن باید نرخ سود بانکی نیز کاهش یابد، اما یکی از دلایلی که موجب شده این اتفاق در نظام بانکی رخ ندهد این است که بانک‌ها به‌دلایلی با کسری منابع مواجه شدند و تجهیز منابع از طریق بازار بین بانکی یا بانک مرکزی برای آنها وجود ندارد. یعنی بانک مرکزی برای بانک‌ها محدودیت ایجاد کرده است. به همین خاطر بانک‌ها مجبورند به منظور افزایش نرخ سپرده‌ها منابع لازم را جمع‌آوری کنند. یعنی یک دلیل آن می‌تواند وضع بد بانک‌ها از نظر نقدینگی باشد. نکته دیگر اینکه بالاخره آن چیزی که هم‌اکنون در رابطه با تورم پیش‌بینی می‌شود، نرخ بالای سودی است که به سپرده‌ها پرداخت می‌شود. می‌توان گفت نرخ سودی که پرداخت می‌شود، مثبت نیست و این انگیزه را در بانک‌ها ایجاد کرده که نرخ سود سپرده را افزایش دهند. از سوی دیگر رشد بالای نقدینگی با کسری بودجه دولت ارتباط پیدا می‌کند. یعنی ارتباط بودجه دولت با نقدینگی بانک مرکزی حاصل افزایش رشد نقدینگی است. عامل دیگری که می‌تواند سبب بروز رشد نقدینگی شود، وضع بد بانک‌هاست؛ یعنی مادامی که بانک‌ها با مشکل کسری نقدینگی مواجه باشند، تلاش می‌کنند از منابع بانک مرکزی استفاده کنند. وقتی بانک مرکزی احساس می‌کند بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی عامل اصلی رشد نقدینگی است، برای بانک‌ها مسئولیت ایجاد می‌کند و بانک‌ها از آنجایی که نمی‌توانند از این طریق منابع خود را تامین کنند به جذب سپرده‌ها روی می‌آورند و نرخ سود سپرده‌ها را افزایش می‌دهند.

برای اینکه مشکل مالی واحدهای تولید حل شود و از سویی دیگر باعث افزایش پایه پولی نشود، یک راه آن فعال‌کردن بازار سرمایه است. بنگاه‌های بزرگ هم‌اکنون بخش عمده تسهیلات بانکی را مورد استفاده قرار می‌دهند. این بنگاه‌ها از آنجایی که می‌توانند برای خودشان شناسنامه مالی خوبی تهیه کردند، اگر ساختار لازم در بازار سرمایه به‌وجود آید، می‌توانند منابعشان را به جای اینکه از طریق بانک‌ها تامین کنند، از طریق بازار سرمایه تامین کنند. زمانی که منابع مالی بنگاه‌های بزرگ از طریق بازار سرمایه انجام شود، آن‌زمان مشکل تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط نیز حل خواهد شد. از آنجایی که عمده تسهیلات بانکی به بنگاه‌های بزرگ تعلق می‌گیرد و دوم اینکه میزان بدهی و تسهیلات معوق شده افزایش یافته است، به‌رغم اینکه رشد نقدینگی بالاست، این پول در اقتصاد گردش پیدا نمی‌کند، به همین دلیل با مشکلات کمبود نقدینگی مواجه‌ایم. نکته دیگری که وجود دارد اینکه به‌دلیل بالابودن میزان تقاضا برای تسهیلات نرخ سود تسهیلات بالاست؛ یعنی اقتصاد با مازاد تقاضا روبه‌روست و این بدان معنی است که  نرخی که بتواند بین عرضه و تقاضا در شرایط فعلی تعادل برقرار کند، هنوز در بازار اعتبارات به‌وجود نیامده است. از طرفی رشد نقدینگی بالایی در اقتصاد داریم و در مقابل بنگاه‌ها از عدم دسترسی به منابع بانکی گله‌مند و شاکی هستند. 

منبع: آرمان – 15 دی