سید عزیز آرمن
استاد دانشگاه چمران اهواز

سرمایه‌گذاری خارجی چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم یکی از مؤلفه‌هایی به شمار می‌رود که می‌تواند زمینه خروج یک اقتصاد از توسعه نیافتگی را فراهم کند. این مهم را می‌توان با نگاهی به تاریخ توسعه یافتگی برخی از کشورهای جهان دریافت. به عنوان مثال کشورهایی نظیر چین و کره جنوبی که اکنون از اقتصادهای موفق جهان به شمار می‌روند زمانی با جذب سرمایه‌های خارجی و در کنار آن تخصص و تکنولوژی توانستند مقدمه توسعه خود را فراهم کنند. این کشورها با مدیریت بهینه سرمایه‌های جذب شده که شرط مؤثر واقع شدن سرمایه‌گذاری خارجی به شمار می‌رود توانستند از سرمایه‌های خارجی بیشترین بهره را ببرند. اکنون استفاده از تجارب این کشورها در اقتصاد ایران که یک کشور با ظرفیت سرمایه‌گذاری بالا و مستعد به شمار می‌رود، می‌تواند راه گشای بسیاری از مسائل به شمار برود. اما شرط این بهره‌وری مدیریت جذب سرمایه‌های خارجی و استفاده بهینه از ظرفیت‌های خالی سرمایه‌گذاری کشور است. به عبارت دیگر ایران که در 10 الی 12 سال گذشته به سبب نبود منابع مالی و رکود با نرخ پایین تشکیل سرمایه ثابت رو به رو بود، اکنون با دستیابی به توافق هسته‌ای و تمایل کشورهای جهان برای سرمایه‌گذاری در آن اگر مدیریت شده رفتار کند بزودی می‌تواند با جذب منابع مالی و تکنولوژی و بهبود وضع تولید رونق را به اقتصاد بازگرداند. اما منظور از این مدیریت جذب سرمایه‌های خارجی چیست؟
در ایران به سبب مغفول ماندن سرمایه‌گذاری به میزان کفایت در زمان تحریم‌ها، فرصت سرمایه‌گذاری کم نیست اما از آنجایی که اقتصاد کشور ظرفیت‌های جذب سرمایه‌گذاری معینی دارد؛ دولتمردان باید در نظر بگیرند که اگر قرار است رکود اقتصاد به واسطه جذب سرمایه خارجی و برقراری ارتباط‌های بین‌المللی سازنده به رونق تبدیل شود نباید حجم سرمایه‌گذاری‌های خارجی فراتر از ظرفیت‌های موجود باشد. این یک اصل مهم در هر اقتصاد رو به توسعه تلقی می‌شود، به طوری که اگر ما بتوانیم به میزان کافی سرمایه خارجی به کشور وارد و نیاز کشور به منابع مالی و تکنولوژی را تأمین کنیم توانسته‌ایم ضمن پویایی تولید و اشتغالزایی به پرورش نیروی متخصص کار و افزایش درآمدهای ملی، رشد اقتصادی و سطح رفاه جامعه دست‌یابیم که این افزایش تولید و رونق در اقتصاد موجب خواهد شد تا نرخ تورم به مرور کاهش یابد. اما اگر میزان جذب سرمایه به کشور و تزریق مالی به اقتصاد بیش از میزان ظرفیت‌های خالی موجود باشد آنگاه با رشد تقاضا و افزایش نرخ تورم برخورد خواهیم کرد. به این ترتیب یکی از اصول اثر‌گذاری مثبت جذب سرمایه‌های خارجی بر اقتصاد که اکنون با دستیابی به توافق کلید خورده است مدیریت جذب سرمایه است.
اما مورد دیگری که نیاز است پیش از مدیریت ظرفیت به آن توجه شود مدیریت سرمایه‌گذاران است. در حال حاضر برای ایران شرایطی فراهم شده که می‌تواند در میان سرمایه‌گذاران انتخاب کند و در این رقابت میان سرمایه‌گذاران باید دقت شود. در شرایط فعلی که مهمترین درآمد ارزی کشور یعنی درآمد حاصل از فروش نفت با تنگناهایی نظیر کاهش قیمت نفت در بازارجهانی مواجه است بهترین گزینه برای افزایش ارز در داخل جذب سرمایه‌های خارجی است که باید محتاطانه مدیریت شود.
به هر حال سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند اقتصاد ایران را همانند بسیاری از اقتصادهای موفق جهان رونق ببخشد. اما باید در نظر بگیریم که اثر‌گذاری این سرمایه‌ها یک شبه نیست و بعد از جذب سرمایه حداقل یک الی دو سال زمان می‌برد تا تولید کشور به پویایی کافی دست یابد و اقتصاد را متحول کند. ضمن آنکه شرط این تحول همان‌طور که اشاره شد مدیریت صحیح سرمایه هاست.

منبع: روزنامه ایران