ناشر: دفتر مطالعات بازارهای مالی و بازرگانی
ناشر اصلی: معاونت امور اقتصادی
چکیده:
چهل و نهمین اجلاس مجمع جهانی اقتصاد که با عنوان اجلاس داووس شناخته می‌شود، با حضور بالغ بر ۳ هزار نفر از سران اقتصادی و سیاسی دنیا، بازرگانان، سیاستمداران، دانشگاهیان و نمایندگان سازمان‌های مردم نهاد و با شعار «جهانی شدن چهارم؛ شکل‌دهی به ساختار جهانی در عصر انقلاب صنعتی چهارم» از 22 ژانویه 2019 میلادی تا 25 ژانویه (2 تا 5 بهمن 1397) در داووس سوئیس برگزار شد.
در این اجلاس که کم رنگ‌تر از سال‌های گذشته بود، برخی از سران مهمترین کشورهای پیشرو همچون آمریکا، چین، هند، انگلستان و فرانسه به دلایل مختلف نظیر بحران‌های داخلی و چالش‌های مالی و اجتماعی کشورشان شرکت نداشتند. با این حال، بیش از 60 کشور از جمله آلمان و ژاپن در سطح رئیس دولت و حکومت و همچنین ثروتمندان معروف و صاحبان شرکت‌های چندملیتی که درآمد سالانه آنها در حدود بودجه چندین کشور جهان سوم است، در اجلاس داووس 2019 حضور داشتند.
موضوع اصلی اجلاس داووس 2019 میلادی، جهانی‌سازی و مواجهه با چهارمین انقلاب صنعتی دنیا بود که به نظر می‌رسد شرکت‌کنندگان در این خصوص به نتایج قابل توجهی دست نیافتند. پیش از این مراحل سه‌گانه جهانی‌سازی مطرح شده بود و فریدمن در کتاب جهان مسطح، از جهانی‌سازی اول با محوریت دولت‌ها، جهانی‌سازی دوم با محوریت شرکت‌های چند ملیتی و جهانی‌سازی سوم با محوریت فناوری اطلاعات و کامپیوترها نام برده بود. انقلاب صنعتی چهارم و جهانی‌سازی چهارم، برای نخستین بار، توسط کلاوس شوآب، بنیان‌گذار داووس و رئیس هیئت‌مدیره مجمع جهانی اقتصاد و در اجلاس داووس 2019 میلادی مطرح شد. به تعبیر کلاوس شوآب، در جهانی‌سازی چهارم، دوگانه‌هایی وجود دارد که به رشد تمایلات ملی‌گرایانه افراطی و عوام‌فریبی منجر شده است. ریشه تمایل به این افراد و جریان‌ها، افتادن در دام دوگانه‌های «همه‌جانیه‌گرایی و دوجانبه‌گرایی»، «تجارت آزاد و تعرفه گرایی»، «توسعه فناوری‌ها و بیکاری»، «رشد اقتصادی و شکاف طبقاتی» و ... است و برای حل آن باید جهانی‌سازی جدیدی تعریف کنیم. در این نسخه از جهانی‌سازی باید این دوگانه‌ها را از بین برد و راهکارهای جدیدی تعریف کرد.
از مهمترین موضوعات مورد توجه شرکت‌کنندگان می‌توان به تغییرات جوی و گرم شدن کره زمین و راهکارهای ایجاد پایداری در فضای اقیانوس‌ها و حفظ تنوع زیستی در کره زمین، وضعیت سیاسی خاورمیانه و اهمیت این منطقه برای بازار نفت و اقتصاد دنیا، کاهش پیش‌بینی رشد اقتصادی جهان در سال‌های پیش رو، نگرانی‌ها در خصوص رشد اقتصادی و پیشرفت تکنولوژیکی چین، جهانی شدن، بهداشت روانی، جنگ‌های تجاری، بحران سوریه و یمن، رشد عوام‌فریبی، بحران مهاجرت، مبارزه با فقر و برگزیت اشاره نمود.
آنچه که بیش از همه از این اجلاس انتظار می‌رفت، مذاکرات چین و آمریکا و توافق برای پایان دادن به جنگ تجاری یک سال اخیر بود که اقتصاد این دو کشور و اقتصاد جهان را با مخاطره مواجه کرده است که عدم حضور سران این دو قدرت در اجلاس، مهمترین انتظار از این اجلاس را برآورده ننمود.
در واقع، بدون یک اجماع جهانی متشکل از همه قدرتهای اصلی جهان، جهانی شدن چهارم نیز معنایی پیدا نخواهد کرد. این در حالی است که نقطه اصلی بحران مورد توجه مؤسس داووس را می‌توان سران قدرتهای بزرگ دانست که با ترویج راستگرایی افراطی و گریز از مسئولیت‌های بین‌المللی، جامعه جهانی را با معضلات جدید روبرو کرده‌اند. هرچند داووس امسال شاهد نتایج ملموس و مثبتی نبود، اما این مجمع با تمام فراز و فرودهایش درس‌هایی برای همه کشورها داشت. حضور پررنگ‌تر ثروتمندان آمریکایی و صاحبان شرکت‌های چندملیتی، را می‌توان نشانه‌ای از درهم‌تنیدگی هر چه بیشتر اقتصاد و سیاست در دنیای امروز و میدان‌داری سیاسی آنها دانست.