سال‌ها بود که بانک مرکزی ایران در امور پولی کشور به‌طور روزمره و اقتضایی رفتار می‌کرد. در واقع بانک منتظر بود که دستگاه‌هایی مانند مجلس، هیأت‌وزیران و شورای پول و اعتبار (با اعضای تقریبا دولتی) چه دستوری برای تامین مالی از محل گسترش پایه پولی دارند تا دستورات را با دادن اعتبار به خزانه دولت و بانک‌ها اجرا کند.
بنابراین، کشور یک بانک مرکزی، که سیاستگذار پولی باشد و اهداف دوگانه ثبات اقتصادی و ثبات قیمت‌ها را پیگیری کند، نداشته است. به دو دلیل مهم اینچنین بانک مرکزی کم‌خاصیت شکل گرفته است؛ یک، بانک از استقلال لازم برخوردار نیست به‌ویژه خزانه دولت بر بانک، سلطه مالی دارد. دو ابزار لازم به‌ویژه امکان خرید و فروش اوراق قرضه دولتی و غیردولتی (عملیات بازار باز) وجود ندارد و جایگاه نرخ بهره (به‌عنوان مهم‌ترین متغیر اقتصاد) به‌دلیل مسائل شرعی در کل اقتصاد و سیاستگذاری پولی ابهام دارد. انتشار بیانیه چارچوب هدف‌گذاری تورمی توسط بانک مرکزی ایران یک گام مهم در توسعه سیاستگذاری پولی کشور است. این گام می‌تواند اجازه به بانک برای عملیات بازار باز و نیز تعمیق بازار بدهی در سال‌های اخیر را در خدمت سیاست پولی قرار دهد. هرچند هنوز در استقلال بانک و کیفیت بانکداری و انضباط بودجه‌ای دولت بهبودهای نهادی مورد انتظار حاصل نشده، با این حال همین گام نیز به الزامات متعدد دیگری نیاز دارد که شفافیت در هدف‌گذاری تورمی یکی از آنهاست.
اما بانک در گزارش‌های پشتیبان خود باید موارد زیر را برای مسئولان و عموم شفاف سازد:
1- بانک چه تحلیلی از روند متغیرهای مهم اقتصاد به‌ویژه اشتغال، تولید و رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری و تورم دارد؟
2- درحالی‌که آمار اشتغال در ایران بر مبنای نظرسنجی توسط مرکز آمار تهیه می‌شود نه بر مبنای اشتغال واقعی مانند تعداد شاغلان بیمه‌شده و متقاضیان بیمه بیکاری، بانک چگونه می‌تواند وضعیت اقتصاد را تبیین کند؟ آیا نواقص آماری گمراه‌کننده نیست؟
3- درحالی‌که آمار تولید و صادرات نفت در ماه‌های اخیر منتشر نشده بانک چگونه می‌تواند روند این بخش مهم اقتصاد را تبیین کند؟
4- سایر بخش‌ها مانند مسکن و سایر متغیرها مانند سرمایه‌گذاری نیز از نواقص آماری رنج می‌برند.
5- ثبات بازارها و نهادهای مالی نیز باید در استخراج نرخ تورم هدف تحلیل شود. در بی‌ثباتی شدید بازارهای ارز، مسکن، طلا و سهام طی سال‌های اخیر، بانک مرکزی چه ارتباطی بین ثبات این بازارها و ثبات قیمت کالاها و خدمات مصرفی استخراج کرده است؟
6- فروض بانک مرکزی در ارتباط بین متغیرهای مؤثر و تورم چیست؟ یعنی به‌نظر بانک، پایه پولی، نقدینگی، نرخ ارز و قیمت انرژی و خوراکی‌ها چه تأثیری بر تورم دارند و در سناریوهای مختلف در آینده چه تأثیری خواهند داشت؟
7- فروض بانک درباره عوامل غیراقتصادی مؤثر بر تورم مانند آینده تحریم‌ها و روابط بین‌المللی و اهمیت آن در تأثیر بر تراز پرداخت‌ها چیست؟
8- درحالی‌که در برخی کشورها تا 20سال آینده، رشد اقتصادی و اجزای بودجه دولت و متغیرهای مرتبط را پیش‌بینی می‌کنند و براساس آن سیاستگذاران پولی به پیش‌بینی ثبات تولید (شکاف تولید) و ثبات قیمت‌ها (انحراف تورم از تورم هدف) پرداخته و سیاست پولی را تجویز می‌کنند، بانک مرکزی ایران تا چند سال آینده پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده و با چه مدلی؟
9- نرخ تورم هدف برای یک سال معمولا اعلام نمی‌شود بلکه برای حداقل یک دوره میان‌مدت اعلام می‌شود. بانک باید شفاف کند نرخ فعلی چه ارتباطی با نرخ سال‌های آتی دارد؟ و نرخ تورم مطلوب بلندمدت بانک مرکزی چیست و در چه سالی محقق می‌شود؟
منبع: همشهری