گسترش مجتمع‌های تجاری شهر مشهد یکی از عوارض مستقیم توریستی بودن این شهر است. ورود میلیون‌ها زائر سبب شده تا توانمندی اقتصادی قابل‌توجهی برای خدمت‌رسانی تجاری به زوار و ساکنان شهر فراهم شود.
برآورد می‌شود بیش از 100 مجتمع تجاری بسیار بزرگ در مشهد و حومه به بهره‌برداری رسیده یا در حال احداث است. برای کلان‌شهری با این ویژگی‌های خاص، گسترش این مجتمع‌ها، بهره‌مندی جامعه از صرفه‌ها و منافع حاصل از مقیاس بزرگتر برای ارائه خدمت است. نمی‌توان در فروشگاه‌های کوچک و سنتی به جمعیتی کثیر، خدمات باکیفیتی برای آسایش و رفاه آن‌ها ارائه کرد. اما این امر نیاز به الزاماتی هم دارد.
جوزف استیگلیتز برنده نوبل اقتصاد سال 2001 بیان می‌کند برای توسعه همه جانبه لازم است روابط اقتصادی متناسب از جمله روابط بین بنگاه‌های اقتصادی به عنوان همکار و رقیب، به عنوان خریدار محصولات داخلی و خارجی، به عنوان تامین کننده خدمات مالی و آموزشی، روابط آن‌ها با نهادهای دولتی و روابط با مشتریان داخلی و خارجی شکل بگیرد. این مجتمع‌های تجاری هم رشد سریعی در دهه اخیر داشته‌اند و هنوز روابط کاری متناسبی برای خود شکل نداده‌اند. به‌ویژه، لازم است طی زمان روابط آن‌ها با تولیدکنندگان داخلی مستحکم شود و کالاهای داخلی سهم منصفانه‌ای در فروش این مجتمع‌ها داشته باشد. برای این کار به روابط بازاریابی خاصی نیاز است تا حلقه اتصال این فروشگاه‌ها با تولیدکنندگان باشد. به اطلاعات معتبر و در دسترس از این مجتمع‌ها نیاز است که بیشتر وظیفه دولت و شهرداری است. در حال حاضر، هیچ گزارش دولتی یا پایگاه اطلاع‌رسانی مناسبی از مشخصات این مجتمع‌ها در دسترس نیست تا هم تامین‌کنندگان، هم مشتریان و هم رقبای فعلی و بالقوه از وضعیت این مجتمع‌ها مطلع گردند. لازم است تشکلی غیردولتی این مجتمع‌ها را به همدیگر مرتبط کند و بتوانند برخی از نیازها و برنامه‌های خود را در هماهنگی و همکاری با هم انجام دهند. در حال حاضر، رفتار پراکنده آن‌ها و بدون اطلاعات و شفافیت کافی هم می‌تواند باعث اتلاف سرمایه‌های جامعه شود و هم به برنامه‌های شهرداری خسارت وارد کند.
از نظر ارتباط این مجتمع‌ها با اقتصاد مقاومتی لازم به ذکر است که اقتصاد مقاومتی به عنوان تداوم رشد و پیشرفت جامعه با کاهش آسیب‌پذیری‌ها تعریف می‌شود. طبق این تعریف، گسترش مجتمع‌ها با خدمت‌رسانی به زوار می‌تواند یکی از نواقص موجود در زنجیره تولیدات گردشگری مذهبی مشهد را برطرف کند. در نتیجه، در راستای رشد و پیشرفت جامعه هم تولیدات جامعه را افزایش می‌دهد و هم اشتغال و درآمد ایجاد می‌کند. نکته قابل ذکر دیگر این است که وقتی کل جامعه از توانمندی تولیدی مناسبی برخوردار باشد حق مردم است که از این تولیدات بهره‌مند شده و مصرف کنند. بنابراین، این مجتمع‌ها نقش چندانی در روحیه مصرف‌گرایی ندارند و فقط ابزاری نوین برای ارائه خدمات تجاری هستند. روحیه مصرف‌گرایی هنگامی مذموم است که کسانی در تولیدات جامعه، نقشی چندانی نداشته باشند اما سهم مصرف بالایی داشته باشند یا هنگامی که کل جامعه، به اندازه مصرف خود تولید انجام نمی‌دهد و از محل ثروت جامعه (منابع نفت و ثروت‌های انباشت شده قبلی) مصرف خود را تامین می‌کند.
منبع: دنیای اقتصاد – ویژه نامه خراسان